ओली सरकारसँग अपेक्षा

सामान्य रूपमा हेर्दा कसले कहाँ लन्च खान्छ कुनै चासोको विषय नहुनुपर्ने हो। पटकपटकको वान टु वान वार्ता लम्बिँदै गर्दा गत फागुन ६ गते शान्त वातावरण खोज्दै देशको प्रधानमन्त्री र पूर्वप्रधानमन्त्री एक व्यवसायीका घरमा लन्च खाँदै गरेको फोटो सार्वजनिक हुन पुग्यो। विगत केही समयदेखि देशमा चर्चा बटुल्न सफल ‘समृद्धि’ भित्र केवल भौतिक विकास मात्र नपरेको प्रमाण लन्च राजनीतिसँगै खुल्दैछ।

वर्तमान समयमा समृद्ध नेपालसँग जोडिएर आएको आर्थिक, सामाजिक, राजनीतिक, सांस्कृतिक मात्र हैन, मूल्य, मान्यता र विधिको शासनसँग आम मानिस आकर्षित हुन थालेका छन्। करिब ६५ वर्षदेखि माग हुँदै आएको राजनीतिक अधिकारको सम्बोधन गरिएको दम्भमा नेपाली राजनीति टिकेको छ। लन्च प्रकरणले नेपाली राजनीति विधिमा प्रदेश गर्न नसकेको देखाएको छ। यसमा देशले सबैभन्दा बढी आशाले हेरेको प्रधानमन्त्री किन चुके ? खोजीको विषय बन्दैछ।

निर्वाचन कि नेताको व्यवस्थापन ?

राजनीतिक अस्थिरतालाई दोष दिँदै नियोजित रूपमा बढाइएको भ्रष्टाचार, दण्डहीनता, मनपरीतन्त्र, नाम मात्रको विधिको शासनले नेपाल र लोकतन्त्रलाई दिनप्रतिदिन कमजोर बनाएका छन्। सम्पूर्ण समस्याको समाधान निर्वाचन हो भन्ने राजनीतिक नेतृत्वको चलाखीलाई सर्वसाधारण जनताले पत्याइदिएको जनताको अपार सहभागिताले पुष्टि भइसकेको छ।

राजनीतिक परिवर्तनलाई विधिअनुसार हाँक्ने शुभअवसरलाई लन्च राजनीतिमार्फत दिएको सन्देशले लोकतन्त्रमा निर्वाचन केवल नेताहरूको व्यवस्थापनका निम्ती मात्र रहेको मान्न शीर्ष नेताको व्यवहार काफी छन्। विधि र शासन बिचौलियाको कब्जाबाट फुत्काउँदै जनताका हातमा ल्याउन कठिन हुँदै गएको देखिएको छ।

लोकतन्त्र र हाम्रो अभ्यास

ग्रिक शब्द ‘डेमोस’ बाट उत्पत्ति भएको अंग्रेजी शब्द डेमोक्रेसीको अर्थ ‘जनताको शासन’ हो। अब्राहम लिंकनले ‘जनताद्वारा जनतालाई जनताले’ भन्ने विश्वविख्यात भनाइले पनि प्रजातन्त्रको व्याख्या गर्छ। जनहितका लागि लोकतन्त्रमा निष्पक्ष तथा आवधिक चुनाव, वयस्क मताधिकार, उत्तरदायी सरकार, जनताको सर्वोच्चता, निर्वाचित प्रतिनिधिको सरकार अनिवार्य मानिन्छ। अझ परिस्कृत लोकतन्त्रमा सरकारका निर्णयहरू जनताको सल्लाह, दबाब र जनमतका आधारमा गरिन्छ।

राजनीतिक शक्तिलाई जनताको नासो सम्झिँदै सुरक्षित राख्ने लोकतन्त्रले जनताको अधिकारको सुरक्षा कहिल्यै भुल्दैन। निष्पक्ष न्यायालय, कानुनको शासन, विभिन्न राजनीतिक दल तथा दबाब समूहको उपस्थितिलाई सकारात्मक ठान्दै अगाडि बढ्ने लोकतन्त्र नेपाल र नेपालीले अनेकौं त्याग र बलिदानपछि पनि पाउन कठिन हुँदै गएको छ।



२००७ मा राणाशासनको अन्त्यसँगै जन्मेको प्रजातन्त्रलाई १० वर्षमै घाइते बनाइयो। थुप्रै बलिदानीपश्चात् जनआन्दोलनको बलमा ०४६ मा पुनस्र्थापित गरिएको प्रजातन्त्र विभिन्न स्वार्थ केन्द्रको कारण फेरि घाइते हुँदै २०६५ पछि गणतन्त्रसमेत बोकेर झुल्कियो। बाह्रबुँदेको भारले थिचिएको लोकतन्त्र सिद्धान्त एकातिर र अभ्यास अर्कोतिर गर्न बाध्य हुँदै कुर्सीतन्त्रको बलमा लुटतन्त्र स्थापित गर्दै नयाँ वर्गको प्रभुत्व विस्तार गर्न लागिपर्दैछ।

विधिको शासन अपेक्षा

लोकतन्त्रलाई व्यवहारमा उतार्न अत्यन्त कठिन र पेचिलो छ। सर्वसाधारण जनताले जीवनसँग जोड्न र महसुस गर्न नपाएको वर्तमान लोकतन्त्र केवल टाठाबाठाको पेवा बनिरहेको पुष्टि लन्च राजनीतिले उजागर गरेको बुझ्न महाभारतको सानो घटना काफी छ। महाभारत युद्धलाई टार्न भगवान् श्रीकृष्ण धृतराष्ट्रको दरबार पुगे।

कपटी शकुनीको मन्त्रणाअनुसार दुर्योधनको भोजन आग्रहलाई विनम्रतापूर्वक अस्वीकार गर्दै महात्मा विदुरको घर पुगे। राजमहलको भोजनलाई छोड्दै तटस्थताको भोजन कूटनीतिमार्फत आफ्नो छवि तिखार्ने भगवान् श्रीकृष्णको राजनीति वर्तमानका चतुर प्रधानमन्त्री र पूर्वप्रधानमन्त्रीले कसरी र किन भुल्न पुगे ? विधि र सुशासनको आँखाले हेर्दा यो कार्य सामान्य मानिँदैन। यस्तो प्रवृत्तिले विधि र सुशासन होला कि भन्ने आशामाथि प्रश्नचिह्न खडा गरेको छ।

अल्पसंख्यक, सीमान्तकृत समुदाय र पहिचानवादीको समस्या थाँती रहेको वर्तमान नेपालको राजनीतिको विशेषता भनेको संकट आएपछि उपाय खोज्ने हो। दिगो विकासका निम्ति चाहिने विधि र सुशासनको प्रयोगमार्फत संकट आउन नदिनु बुद्धिमत्तापूर्ण हुन्छ। नातावाद, कृपावाद, भनसुनवाद, श्रीमतीवाद, क्षेत्रवाद, छाडातन्त्र, मनपरीतन्त्रले गाँजेको राजनीतिलाई ठीक समयमा सम्बोधन गर्न नयाँ मापदण्ड निर्माण गर्न ढिलाइ हुँदैछ।

अंसख्य कुकर्मले थला परेको नेपाली लोकतन्त्रलाई सुन्दर, परिस्कृत र आधुनिक बनाउने ठूलो अवसर प्रधानमन्त्री ओलीसामु उपलब्ध छ। दक्षिण अफ्रिकी नेता नेल्सन मन्डेलाले निर्माण गरेको पाँचबर्से बाटो रोज्ने कि रूसी राष्ट्रपति पुटिनको शैली रोज्ने त्यसैमा नेपाली वामपन्थ, लोकतन्त्र र प्रधानमन्त्री ओलीको भविष्य टिकेको छ।