बाम सहकार्यको प्राथमिकताः सुधारबाद कि समाजबाद ? !
देश निर्बाचनको महायज्ञमा होमिएको छ । नेपाली राजनीतिले नसोचेको वाम सहकार्यको कारण अझ चर्चामा रहेको निर्बाचनको भाबी नतिजाको आम मानिस ब्यग्र प्रतिक्षा गर्दैछन । बाम समर्थक अत्यधिक जनता रहेको बर्तमान नेपालमा जनताको चाहाना अनुरुप वाम गठबन्धन बनाउँदै निर्बाचनमा होमिएको एमाले र माओबादी केन्द्र बीच बिस्तारै मन माझिन सुरु भएको संकेत मिल्दैछ । नेपालमा वामपन्थीहरु बाट देखाइएको सपनालाई पुरा गर्ने उचित अबशर मिल्ने आषाको साथ सहकार्य गर्न तयार ओली प्रचण्डको समाजबादी क्रान्तीको सपनालाई भू-राजनीति र लोकतान्त्रीक गठबन्धन चनाखो पूर्वक हेर्दैछ ।
नेतृत्व लिनेबेला आयो, म नेतृत्व दिन तयार छु भन्ने पूर्व राजाको बक्तब्य , राणा शासन फाल्यौं, पञ्चायत फाल्यौं, अब कम्युनिष्टलाई पराजित गर्छौं भन्ने प्रधानमन्त्री देउवाको हुँकार , कम्युनिष्टहरु लोकतन्त्रको घोडा चढेर अधिनायकवाद लाद्न चाहन्छन् भन्ने रामचन्द्रको रोदन , साम्यबाद रोक्ने तागत काँग्रेस संग छ भन्ने सिटौला बिलौना , एमाले माओबादी समाप्त हुँदैछन भन्दै आत्मरतीमा रमाउँने बाल कृष्ण खाँडहरुको बर्बराहट साठी चालिसको असर हो भन्ने सबै बुझ्दछन , जान्दछन र मान्दछन । यी सबै रोदन मात्रले आफ्नो राजनैतिक भबिष्य सुरक्षित नदेखे पछी समाजबादी क्रान्ती , कम्युनिष्ट एकताले लोकतन्त्र धरापमा जस्ता भ्रमको खेती गर्दै भू राजनीति र पश्चिमा शक्तीको हस्तक्षेपको खुला आबाहानले देउवा काँग्रेसको जमिन हल्लिन पुगेको पाइन्छ ।
२०५२ साल भदौ १२ को फैसला मार्फत सामान्य सुधारको काम गर्न रोकिएको नेपालको पहिलो कम्युनिष्ट सरकारलाई बिस्थापित गर्न न्वारन देखीको तागत लगाउनेहरुको नजरमा राजनीति भनेको केवल ठुला बडाको लुटी खाने धन्दा हो भन्ने स्थापित गराउन चाहान्थे । नेपालमा कम्युनिष्टहरु रहुञ्जेल आफ्नो राजनैतिक जागिर असुरक्षित रहने निचोड साथ कम्युनिष्टलाई दुर्गन्धीत गर्दै वामपन्थीमा झार्ने पहिलो ब्यक्ती शेर बहादुर देउवा हुँन भन्ने नजान्ने मानिस नेपालमा भेटिदैनन । कम्युनिष्ट बाट वामपन्थी हुँदै आजकल केवल सुधारबादी शक्तीमा पुगेको एमाले, लुटपाट र उपयोगिताबाद बाट राजनीतिमा कसरी स्थापित हुन सकिन्छ भन्ने नयाँ सिद्धान्तलाई जन्म दिने प्रचण्डलाई फेरी कम्युनिष्ट देख्ने देउवा आँखा भनेको आफ्नो छबी पुरा पखालिएको स्वीकारोक्ती मानिदैछ ।
सारा देश दशैंको रमझममा रमी रहेको बेला बाबुराम लाई साक्षी राखेर ओली र प्रचण्डले खेलेको साठी चालिसको जुवा साँच्चीकै कार्यान्बयनमा गइरहेको कारण देउवा काँग्रेसको जिब्रो अस्थिर बन्दैछ । मुलुकमा शान्ती , सुशासन , बिकास र राजनैतिक स्थीरताको निम्ती वाम सहकार्य भनी रहदा रहदै वाम सहकार्यलाई लोकतन्त्र बिरुद्धको कार्य देख्ने काँग्रेसी आँखाले उसको नियत प्रष्ट झल्किन्छ । मार्क्स र लेनीनको सर्वहारा वर्गीय उत्थान तथा द्वन्द्वात्मक भौतिकवादको सिद्धान्तलाई बिस्तारै छोडदै सुधारबादको एजेण्डामा हिडेको एमालेको बर्तमान सिद्धान्त जबज हो भन्ने कुरालाई काँग्रेसले फेला नै पारेन । हरेक आन्दोलन बाट आफूलाई सत्ता राजनीतिको नजिक पुर्याउन गरिएको तमाम परिवर्तन मार्फत लागेको दागलाई बिर्सिदै वामपन्थी बाट फेरी कम्युनिष्टको प्रमाणपत्र थमाउने काँग्रेसी कला नबिक्ने कारण ओली र प्रचण्डको बिगत र बर्तमान हो भन्ने मान्नु पर्दछ ।
प्रजातन्त्रको निम्ती बिगतमा काँग्रेस बाट के के गरियो ? भन्ने कुरालाई बुझ पचाउने काँग्रेस पार्टी आफूले गरेको सबै काम प्रजातान्त्रीक मानिने वामपन्थीले गरे सबै अधीनायकबादी देख्ने ०४६ साल तिरको चस्मा फुकाल्नै चाहादैन । क्रान्तीको निम्ती भन्दै प्लेन हाइज्याक गर्दै राष्ट्रिय धन लुट गर्ने गिरिजा, राजा महेन्द्रलाई जनकपुरमा बम हान्ने , मुक्ती सेना गठन गर्दै हिंसाको राजनीति गर्नुलाई लोकतन्त्रबादी कार्य मान्ने काँग्रेस पार्टी कुनै समय नेपालको सबै भन्दा क्रान्तीकारी र हिंसाबादी मानिन्थ्यो । त्यही काम वामपन्थी बाट गरिएको सन्दर्भमा लोकतन्त्रको सर्टिफिकेट काँग्रेस संग लिनु पर्ने बचकाना कुरा यत्रतत्र सुन्न पाइन्छ । पद ,पैसा र प्रतिष्ठाको निम्ती गरिएको सबै गडबडी प्रजातान्त्रीक मानीने काँग्रेसको तर्क बडो टिठ लाग्दो मानिन्छ । हुँदा खाँदाको बहुमतको सरकार गिराउँदै गिरिजा द्वारा गरिएको संसद बिघटन होस कि पार्टीको आदेश उलंघन गर्दै संसद बिघटन गर्ने देउवा कार्य हुँन, सबै लोकतान्त्रीक मानिन्छन । सत्ता र शक्तीको निम्ती बीपी द्वारा प्रतिपादित सिद्धान्तलाई तिलाञ्जली दिदै आफ्नो पार्टी काँग्रेसलाई सबैभन्दा ठुलो दुस्मन मान्ने माओबादी संग घाँटी जोडने कार्यको उचित जबाफ बीपी भक्त कार्यकर्ता लाई दिनै सक्दैन, बर्तमान काँग्रेसको नेतृत्व !
पटके प्रधानमन्त्री बन्ने लोभमा देउवा द्वारा चालिएको हरेक कदमको सजाय नेपाली काँग्रेसले पाइरहेको पछिल्लो घटनाहरुको गहिरो चिन्तन गर्न जरुरी ठान्दैन । लोकतन्त्रको नाममा भारतिय सत्ताको गोटी बन्दै एमाले ओलीलाई सुकाउने एकल नारा साथ माओबादी प्रचण्ड संग मिल्दै गरिएका तमाम बिकृती र बिसंगतीको मुल्य काँग्रेसले चुकाउनु पर्ने राजनैतिक बिश्लेशकहरु मान्दैछन । माओबादी केन्द्र र देउवा काँग्रेसको गतीबीधीहरु भरतपुर काण्ड, नवराज काण्ड, शुसिला कार्की महाअभियोग काण्ड, गोपाल खडका काण्ड, चुडामणी शर्मा काण्ड, एनसेल कर छली काण्ड, जम्बो मन्त्रीपरिषद काण्ड मच्चाउन पाउञ्जेल लोकतन्त्रमा कुनै खतरा देख्दैनन । देउवा भान्सा छोडदै ओली संग मितेरी गाँस्ना साथ अधिनायकबाद आउने देउवा बर्बराहट सामान्य बालकले पनि बिश्वास गर्न सक्दैन ।
देशको कमाईलाई नयाँ ढंगले बाँडनुलाई समाजबादी सिद्धान्त भनिन्छ । समाजवादलाई एक आर्थिक-सामाजिक दर्शन मानिदै आएको पाइन्छ । समाजवादी व्यवस्थामा धन(सम्पत्तिको स्वामित्व र वितरण समाजको नियन्त्रण र अधीनमा रहन्छ । आर्थिक, सामाजिक र वैचारिक दृष्टीकोण बाट हेर्दा समाजवादमा निजी सम्पत्तिको अधिकारलाई कटौती गरिन्छ । उत्पादन र वितरण समाज या राज्य मातहत राखिन्छ । राजनीतिको आधुनिक अर्थमा समाजवाद भन्नाले पूँजीवाद या मुक्त बजारको सिद्धान्तको विपरीत मानिन्छ । समाजवादको उदय अठारौं सताब्दी देखी सुरु भएको युरोपको औधोगिकिकरणको देन हो भन्ने धारणा रही आएको पाइन्छ । माथीको सिद्धान्तलाई वामपन्थीले मात्र हैन स्वयम आफूलाई प्रजातान्त्रीक समाजबादी मान्ने काँग्रेसले समेत अंगाल्दै आइरहेको कुरा किन अचानक बिर्सदैछन रु के देउवाहरुले भने जस्तै ओली प्रचण्ड सहकार्यले समाजबादी क्रान्ती सुरु गरिन्छ त ? नेपाली राजनीतिलाई राम्रो संग बुझेको मानिसले सोच्ने आधार फेला पारी सकेको छैन ।
राणा शासन समाप्ती पछी देखाउन सुरु गरिएको अनेकौं सपनाहरु राजनैतिक अस्थीरता र भू राजनीतिको चक्रब्युहमा फस्न पुग्यो । २००७ देखी २०१७ को बीच भएका सामान्य राजनैतिक सुधारलाई बन्धक बनाउँदै राजा महेन्द्र बाट चालीएको कदमले प्रजातान्त्रीक अधिकारको हरण गरेको घटना बाहेक नेपालको राजनैतिक अस्तित्वको निम्ती चालीएको कदमको प्रशंसा गर्न कुनै कञ्जुस्याई गर्नै पर्दैन । देशलाई नयाँ ढंगले प्रशासनिक बिभाजन गर्ने , पुर्ब पश्चिम राजमार्ग खोले पछी नयाँ बिकाशको आयोजना सुचारु गर्न उनलाई स्वास्थ्यले साथ दिएन । महेन्द्रको जस्तै चाहाना हुँदा हुँदै केवल एशियाली मापदण्ड जस्ता सपना मरेको हेर्न राजा बिरेन्द्र बिबश बनाइए । नितान्त राजनीति संग सम्बन्धीत शान्ती क्षेत्र प्रस्ताबको बिरुद्ध जाने भारतिय सोच राजा बिरेन्द्र र बीपीले भन्दा बढी कसले बुझ्यो होला र ? एउटा स्वतन्त्र र सार्बभौम मुलुकले जनताको चाहाना अनुरुप संबिधान सभाबाट संबिधान जारी गर्दा समेत नाकाबन्दी जस्तो घटिया ब्याबहार भोग्न बाध्य बनाएको घटना बिर्सदै स्थानिय निर्बाचनको मत जोडदै समाजबादी क्रान्ती गरिनेछ भन्ने हवाई कल्पना किन र के को निम्ती गरिदैछ ? नेपालको सबैजस्तो राष्ट्रीय गौरबको आयोजना कुनै न कुनै बहानामा सम्पन्न हुँन रोकिएको अवस्थामा देखाइएको नयाँ सपनाहरुको जग कती मजबुत छ रु लोकतन्त्रबादी र वामपन्थी दुबैले बुझ्नु जरुरी देखिन्छ ।
नेपालको बामहरु प्रती अति उत्साहित जनता तथा कार्यकर्ता हरुले देखेको छबी र खुबी भनेको २००६ देखी २०४६ साल सम्म उनीहरु मार्फत निभाइएको भूमिकाको कारण हो भन्नु उचित र जायज मानिन्छ । शेर बहादुर देउवालाई देखाई दिने नाममा कार्यकर्ता र जनताले कल्पना नगरेको अनेकौं कृयाकलाप गर्न पछी नपरेको नेपालको बाम आन्दोलन जनताले सोचे जस्तो चोखो नरहेको स्वीकार गर्नै पर्दछ । एकले अर्काको अस्तित्व समाप्त गर्ने लडाई जारी भएका बेला गरिएका ओली र प्रचण्ड रत्यौलीको उचित ब्यबस्थापन भबिश्यको जागिरको ग्यारेन्टी हुँनै सक्दैन । आफूसंग सहमत नहुने बित्तिकै अनेक पदबी बाँडने नेपाली वामहरु फेरी पनि बाम सहकार्यको नाममा बढी क्रान्तीकारी बन्ने मार्गमा हिडन तयार भए नयाँ ढंगको ठेस लाग्ने संकेत मिल्दैछ । नेपाली बाम नेताको सबै हाँगा बिँगा, जरा समेतको जानाकारी रहेको अन्देखा गर्दै देउवा द्वारा फैलाईएको अधीनायकबादको चर्चा भित्र लुकेको राजनैतिक कुरो भनेको आफ्नो भविष्य असुरक्षित रहेको मान्नेहरु काफी भेटिन्छन । हिजो सम्म संसदिय राजनीतिको आहालमा चुर्लुम्म डुबेको ओली प्रचण्ड रातारात क्रान्तीकारी बनाइनुले भविष्यको निम्ती अनिष्टको संकेत मान्न सकिन्छ । बामबाट फेरी कम्युनिष्टको नयाँ कथा काँग्रेसबाट सुरु गरिएको बर्तमान समयमा क्रान्तीकारी कम सुधारबादी ज्यादा हुनु आफैमा बुद्धीमानी मानीनेछ ।
समाजबाद उन्मुख संबिधानको कार्यान्बयन गर्न संबिधानमा उल्लेखित मौलिकहकलाई सम्मान गर्दै नेपालको लोकतान्त्रीक गठबन्धनको साथ र सहयोगको निम्ती याचना गर्नुलाई आफ्नो कमजोरी मान्नु हुँदैन । पृथ्बी नारायण शाहले बुझेको नेपालको भू- राजनैतिक अबस्थीती लाई सन्तुलित बनाउँदै दुबै छिमेकी देश संग सहकार्य गर्दै अगाडी बढने कार्य नै नेपालको बामहरुको भविष्य संग जोडिएको बिश्लेश्कहरुको धारणा रहिआएको छ ।
नेतृत्व लिनेबेला आयो, म नेतृत्व दिन तयार छु भन्ने पूर्व राजाको बक्तब्य , राणा शासन फाल्यौं, पञ्चायत फाल्यौं, अब कम्युनिष्टलाई पराजित गर्छौं भन्ने प्रधानमन्त्री देउवाको हुँकार , कम्युनिष्टहरु लोकतन्त्रको घोडा चढेर अधिनायकवाद लाद्न चाहन्छन् भन्ने रामचन्द्रको रोदन , साम्यबाद रोक्ने तागत काँग्रेस संग छ भन्ने सिटौला बिलौना , एमाले माओबादी समाप्त हुँदैछन भन्दै आत्मरतीमा रमाउँने बाल कृष्ण खाँडहरुको बर्बराहट साठी चालिसको असर हो भन्ने सबै बुझ्दछन , जान्दछन र मान्दछन । यी सबै रोदन मात्रले आफ्नो राजनैतिक भबिष्य सुरक्षित नदेखे पछी समाजबादी क्रान्ती , कम्युनिष्ट एकताले लोकतन्त्र धरापमा जस्ता भ्रमको खेती गर्दै भू राजनीति र पश्चिमा शक्तीको हस्तक्षेपको खुला आबाहानले देउवा काँग्रेसको जमिन हल्लिन पुगेको पाइन्छ ।
२०५२ साल भदौ १२ को फैसला मार्फत सामान्य सुधारको काम गर्न रोकिएको नेपालको पहिलो कम्युनिष्ट सरकारलाई बिस्थापित गर्न न्वारन देखीको तागत लगाउनेहरुको नजरमा राजनीति भनेको केवल ठुला बडाको लुटी खाने धन्दा हो भन्ने स्थापित गराउन चाहान्थे । नेपालमा कम्युनिष्टहरु रहुञ्जेल आफ्नो राजनैतिक जागिर असुरक्षित रहने निचोड साथ कम्युनिष्टलाई दुर्गन्धीत गर्दै वामपन्थीमा झार्ने पहिलो ब्यक्ती शेर बहादुर देउवा हुँन भन्ने नजान्ने मानिस नेपालमा भेटिदैनन । कम्युनिष्ट बाट वामपन्थी हुँदै आजकल केवल सुधारबादी शक्तीमा पुगेको एमाले, लुटपाट र उपयोगिताबाद बाट राजनीतिमा कसरी स्थापित हुन सकिन्छ भन्ने नयाँ सिद्धान्तलाई जन्म दिने प्रचण्डलाई फेरी कम्युनिष्ट देख्ने देउवा आँखा भनेको आफ्नो छबी पुरा पखालिएको स्वीकारोक्ती मानिदैछ ।
सारा देश दशैंको रमझममा रमी रहेको बेला बाबुराम लाई साक्षी राखेर ओली र प्रचण्डले खेलेको साठी चालिसको जुवा साँच्चीकै कार्यान्बयनमा गइरहेको कारण देउवा काँग्रेसको जिब्रो अस्थिर बन्दैछ । मुलुकमा शान्ती , सुशासन , बिकास र राजनैतिक स्थीरताको निम्ती वाम सहकार्य भनी रहदा रहदै वाम सहकार्यलाई लोकतन्त्र बिरुद्धको कार्य देख्ने काँग्रेसी आँखाले उसको नियत प्रष्ट झल्किन्छ । मार्क्स र लेनीनको सर्वहारा वर्गीय उत्थान तथा द्वन्द्वात्मक भौतिकवादको सिद्धान्तलाई बिस्तारै छोडदै सुधारबादको एजेण्डामा हिडेको एमालेको बर्तमान सिद्धान्त जबज हो भन्ने कुरालाई काँग्रेसले फेला नै पारेन । हरेक आन्दोलन बाट आफूलाई सत्ता राजनीतिको नजिक पुर्याउन गरिएको तमाम परिवर्तन मार्फत लागेको दागलाई बिर्सिदै वामपन्थी बाट फेरी कम्युनिष्टको प्रमाणपत्र थमाउने काँग्रेसी कला नबिक्ने कारण ओली र प्रचण्डको बिगत र बर्तमान हो भन्ने मान्नु पर्दछ ।
प्रजातन्त्रको निम्ती बिगतमा काँग्रेस बाट के के गरियो ? भन्ने कुरालाई बुझ पचाउने काँग्रेस पार्टी आफूले गरेको सबै काम प्रजातान्त्रीक मानिने वामपन्थीले गरे सबै अधीनायकबादी देख्ने ०४६ साल तिरको चस्मा फुकाल्नै चाहादैन । क्रान्तीको निम्ती भन्दै प्लेन हाइज्याक गर्दै राष्ट्रिय धन लुट गर्ने गिरिजा, राजा महेन्द्रलाई जनकपुरमा बम हान्ने , मुक्ती सेना गठन गर्दै हिंसाको राजनीति गर्नुलाई लोकतन्त्रबादी कार्य मान्ने काँग्रेस पार्टी कुनै समय नेपालको सबै भन्दा क्रान्तीकारी र हिंसाबादी मानिन्थ्यो । त्यही काम वामपन्थी बाट गरिएको सन्दर्भमा लोकतन्त्रको सर्टिफिकेट काँग्रेस संग लिनु पर्ने बचकाना कुरा यत्रतत्र सुन्न पाइन्छ । पद ,पैसा र प्रतिष्ठाको निम्ती गरिएको सबै गडबडी प्रजातान्त्रीक मानीने काँग्रेसको तर्क बडो टिठ लाग्दो मानिन्छ । हुँदा खाँदाको बहुमतको सरकार गिराउँदै गिरिजा द्वारा गरिएको संसद बिघटन होस कि पार्टीको आदेश उलंघन गर्दै संसद बिघटन गर्ने देउवा कार्य हुँन, सबै लोकतान्त्रीक मानिन्छन । सत्ता र शक्तीको निम्ती बीपी द्वारा प्रतिपादित सिद्धान्तलाई तिलाञ्जली दिदै आफ्नो पार्टी काँग्रेसलाई सबैभन्दा ठुलो दुस्मन मान्ने माओबादी संग घाँटी जोडने कार्यको उचित जबाफ बीपी भक्त कार्यकर्ता लाई दिनै सक्दैन, बर्तमान काँग्रेसको नेतृत्व !
पटके प्रधानमन्त्री बन्ने लोभमा देउवा द्वारा चालिएको हरेक कदमको सजाय नेपाली काँग्रेसले पाइरहेको पछिल्लो घटनाहरुको गहिरो चिन्तन गर्न जरुरी ठान्दैन । लोकतन्त्रको नाममा भारतिय सत्ताको गोटी बन्दै एमाले ओलीलाई सुकाउने एकल नारा साथ माओबादी प्रचण्ड संग मिल्दै गरिएका तमाम बिकृती र बिसंगतीको मुल्य काँग्रेसले चुकाउनु पर्ने राजनैतिक बिश्लेशकहरु मान्दैछन । माओबादी केन्द्र र देउवा काँग्रेसको गतीबीधीहरु भरतपुर काण्ड, नवराज काण्ड, शुसिला कार्की महाअभियोग काण्ड, गोपाल खडका काण्ड, चुडामणी शर्मा काण्ड, एनसेल कर छली काण्ड, जम्बो मन्त्रीपरिषद काण्ड मच्चाउन पाउञ्जेल लोकतन्त्रमा कुनै खतरा देख्दैनन । देउवा भान्सा छोडदै ओली संग मितेरी गाँस्ना साथ अधिनायकबाद आउने देउवा बर्बराहट सामान्य बालकले पनि बिश्वास गर्न सक्दैन ।
देशको कमाईलाई नयाँ ढंगले बाँडनुलाई समाजबादी सिद्धान्त भनिन्छ । समाजवादलाई एक आर्थिक-सामाजिक दर्शन मानिदै आएको पाइन्छ । समाजवादी व्यवस्थामा धन(सम्पत्तिको स्वामित्व र वितरण समाजको नियन्त्रण र अधीनमा रहन्छ । आर्थिक, सामाजिक र वैचारिक दृष्टीकोण बाट हेर्दा समाजवादमा निजी सम्पत्तिको अधिकारलाई कटौती गरिन्छ । उत्पादन र वितरण समाज या राज्य मातहत राखिन्छ । राजनीतिको आधुनिक अर्थमा समाजवाद भन्नाले पूँजीवाद या मुक्त बजारको सिद्धान्तको विपरीत मानिन्छ । समाजवादको उदय अठारौं सताब्दी देखी सुरु भएको युरोपको औधोगिकिकरणको देन हो भन्ने धारणा रही आएको पाइन्छ । माथीको सिद्धान्तलाई वामपन्थीले मात्र हैन स्वयम आफूलाई प्रजातान्त्रीक समाजबादी मान्ने काँग्रेसले समेत अंगाल्दै आइरहेको कुरा किन अचानक बिर्सदैछन रु के देउवाहरुले भने जस्तै ओली प्रचण्ड सहकार्यले समाजबादी क्रान्ती सुरु गरिन्छ त ? नेपाली राजनीतिलाई राम्रो संग बुझेको मानिसले सोच्ने आधार फेला पारी सकेको छैन ।
राणा शासन समाप्ती पछी देखाउन सुरु गरिएको अनेकौं सपनाहरु राजनैतिक अस्थीरता र भू राजनीतिको चक्रब्युहमा फस्न पुग्यो । २००७ देखी २०१७ को बीच भएका सामान्य राजनैतिक सुधारलाई बन्धक बनाउँदै राजा महेन्द्र बाट चालीएको कदमले प्रजातान्त्रीक अधिकारको हरण गरेको घटना बाहेक नेपालको राजनैतिक अस्तित्वको निम्ती चालीएको कदमको प्रशंसा गर्न कुनै कञ्जुस्याई गर्नै पर्दैन । देशलाई नयाँ ढंगले प्रशासनिक बिभाजन गर्ने , पुर्ब पश्चिम राजमार्ग खोले पछी नयाँ बिकाशको आयोजना सुचारु गर्न उनलाई स्वास्थ्यले साथ दिएन । महेन्द्रको जस्तै चाहाना हुँदा हुँदै केवल एशियाली मापदण्ड जस्ता सपना मरेको हेर्न राजा बिरेन्द्र बिबश बनाइए । नितान्त राजनीति संग सम्बन्धीत शान्ती क्षेत्र प्रस्ताबको बिरुद्ध जाने भारतिय सोच राजा बिरेन्द्र र बीपीले भन्दा बढी कसले बुझ्यो होला र ? एउटा स्वतन्त्र र सार्बभौम मुलुकले जनताको चाहाना अनुरुप संबिधान सभाबाट संबिधान जारी गर्दा समेत नाकाबन्दी जस्तो घटिया ब्याबहार भोग्न बाध्य बनाएको घटना बिर्सदै स्थानिय निर्बाचनको मत जोडदै समाजबादी क्रान्ती गरिनेछ भन्ने हवाई कल्पना किन र के को निम्ती गरिदैछ ? नेपालको सबैजस्तो राष्ट्रीय गौरबको आयोजना कुनै न कुनै बहानामा सम्पन्न हुँन रोकिएको अवस्थामा देखाइएको नयाँ सपनाहरुको जग कती मजबुत छ रु लोकतन्त्रबादी र वामपन्थी दुबैले बुझ्नु जरुरी देखिन्छ ।
नेपालको बामहरु प्रती अति उत्साहित जनता तथा कार्यकर्ता हरुले देखेको छबी र खुबी भनेको २००६ देखी २०४६ साल सम्म उनीहरु मार्फत निभाइएको भूमिकाको कारण हो भन्नु उचित र जायज मानिन्छ । शेर बहादुर देउवालाई देखाई दिने नाममा कार्यकर्ता र जनताले कल्पना नगरेको अनेकौं कृयाकलाप गर्न पछी नपरेको नेपालको बाम आन्दोलन जनताले सोचे जस्तो चोखो नरहेको स्वीकार गर्नै पर्दछ । एकले अर्काको अस्तित्व समाप्त गर्ने लडाई जारी भएका बेला गरिएका ओली र प्रचण्ड रत्यौलीको उचित ब्यबस्थापन भबिश्यको जागिरको ग्यारेन्टी हुँनै सक्दैन । आफूसंग सहमत नहुने बित्तिकै अनेक पदबी बाँडने नेपाली वामहरु फेरी पनि बाम सहकार्यको नाममा बढी क्रान्तीकारी बन्ने मार्गमा हिडन तयार भए नयाँ ढंगको ठेस लाग्ने संकेत मिल्दैछ । नेपाली बाम नेताको सबै हाँगा बिँगा, जरा समेतको जानाकारी रहेको अन्देखा गर्दै देउवा द्वारा फैलाईएको अधीनायकबादको चर्चा भित्र लुकेको राजनैतिक कुरो भनेको आफ्नो भविष्य असुरक्षित रहेको मान्नेहरु काफी भेटिन्छन । हिजो सम्म संसदिय राजनीतिको आहालमा चुर्लुम्म डुबेको ओली प्रचण्ड रातारात क्रान्तीकारी बनाइनुले भविष्यको निम्ती अनिष्टको संकेत मान्न सकिन्छ । बामबाट फेरी कम्युनिष्टको नयाँ कथा काँग्रेसबाट सुरु गरिएको बर्तमान समयमा क्रान्तीकारी कम सुधारबादी ज्यादा हुनु आफैमा बुद्धीमानी मानीनेछ ।
समाजबाद उन्मुख संबिधानको कार्यान्बयन गर्न संबिधानमा उल्लेखित मौलिकहकलाई सम्मान गर्दै नेपालको लोकतान्त्रीक गठबन्धनको साथ र सहयोगको निम्ती याचना गर्नुलाई आफ्नो कमजोरी मान्नु हुँदैन । पृथ्बी नारायण शाहले बुझेको नेपालको भू- राजनैतिक अबस्थीती लाई सन्तुलित बनाउँदै दुबै छिमेकी देश संग सहकार्य गर्दै अगाडी बढने कार्य नै नेपालको बामहरुको भविष्य संग जोडिएको बिश्लेश्कहरुको धारणा रहिआएको छ ।