वंशबादको प्रचण्ड चाहानाले मुर्छित भरतपुर !
नेपाली प्रजातन्त्रलाई मास्न प्रचण्डको आदेश मान्दै बाबुरामले अंग्रेजी भाषामा दिल्ली दरबारमा निबेदन चढाए । नेपालीको भागमा हिंसा र दिल्लीलाई नेपालको सार्बभौमसत्ता बुझाउने निबेदनलाई दिल्लीले स्वीकार गर्दै हुर्काएको माओबादी ध्वसंले नेपाली वंशबादको राजतन्त्रलाई षडयन्त्रपूर्वक म्युजियममा पुर्याउन सफल भयो । नेपालको सार्भभौम सत्ता आफूले लिंदै सिंहदरबारमा लम्पसारबादीहरुलाई बिराजमान गराउँने भारतिय मनसुवा ओलीको कारण केही समय धक्का खानुले लोकतन्त्रलाई अपाङ्ग बनाउँने खेल जोडतोड साथ खेलिदैछ ।ओलीलाई बिदा दिने नाममा लम्पसारबादीहरुको सबैखाले कर्तुतले माफी पाउने बर्तमान अवस्थामा नयाँ वंशबादलाई जन्म दिने प्रचण्ड चाहाना भरतपुर पुगी सकेको छ ।
बीसबर्ष पछी गत बैशाख ३१ गते देशमा स्थानिय निर्बाचनको पहिलो चरण सुरु गरियो । प्रधानमन्त्री पिताको पुत्री मोहमा कुर्षी कुरुवा देउवाको कपटपुर्ण सहयोग प्राप्त हुनजाँदा बीपीचेला दिनेश कोइराला एकदिने मेयर बन्दै निर्बाचन प्रतिस्पर्धाबाट लखेटिए । प्रचण्ड र देउवाको निम्ती सती गएको माओबादी केन्द्र र नेपाली काँग्रेस भरतपुर घटनामा कतीसम्म निरिह बन्यो वा बनाइयो सारा देशबासीले जानीबुझी सके । अबशरबादको नयाँ उचाई छोएको माओबादी नेत्रीत्वलाई कुर्षी कुरुवा देउवाको सबैखाले सहयोग प्राप्त हुँदा सरकारी संयन्त्र माओबादीको सेवामा कतीसम्म गिराईयो ? भरतपुर बासीले राम्रै अनुभब गरे । साम , दाम ,दण्ड , भेद बाटपनि प्रचण्ड पोल्टामा नपरेको नतिजा पछी १४ दिनसम्म मतगन्न खेरफाल्दै जेठ १४ को राती कानुनको छिद्रबाट छिर्ने र लोकतन्त्रको धज्जी उडाउने कथा तयार गरियो । धर्मशास्त्रमा भगवान बिष्णुको कानबाट निस्केका दैत्यहरु मधु र कैटब जस्तै बालुवाटारको आदेशमा प्रचण्ड कथाको रिमेक गरियो । बाँदर जस्तै उफिन सक्ने कलीयुगका प्रचण्ड सेना मधु र दोर्णको प्रिय भोजन मतपत्र भकाभक च्यात्दै ख्वामितको आदेश निमेष भरमा पालना गरियो ।
दिल्ली सत्ताको आशिर्बाद र भारतिय लोकतन्त्रबाट अत्यन्त प्रभाबित प्रचण्ड लोकतन्त्रको परिभाषा बदल्ने खेल दोश्रो प्रधानमन्त्री कार्यकालको तयारी संगै गर्दैथिए । दक्षिण एसियाको राजनीतिमा हाबी भएको वंशबादलाई गहिरो अध्ययन पश्चात आफैमा फिटगर्ने तारतम्य स्वरुप देउवाको समर्थन पाउने बाध्यात्मक अवस्था आफ्नो कार्यकालको अन्तिममा प्रयोग नै गरे । भरतपुरमा देउवाको पुत्लादोहन खुद काँग्रेसी कार्यकर्ता मार्फत गराउन सफल प्रचण्डसंग प्रधानमन्त्री रुपी शक्तीको अगाडी लाल्ची रमण , अयोधी प्रसाद , कबीप्रसादहरु उनको सहयोगी बन्नु कथा कै माग अनुसार थियो भन्न सकिन्छ । गणतन्त्र दिबश संगै प्राप्त गर्ने मेयर पद भरतपुरमा प्रचण्ड नामको लोकतन्त्रले खाईदिदा लोकतन्त्रको परिभाषा बदलिएको छ । बनिबनाउ कथा अनुसार भरतपुर १९ पुगेको पुन निर्बाचन मार्फत प्रचण्ड पुत्रीलाई अपुग मतको बन्दोबस्त गर्ने दाहाल देउवा कला भबिष्यमा नेपाली लोकतन्त्रले अभिन्न अंग बनाउन सक्ने देखिन्छ । जानाकारीमा आईसकेको अपुगमत प्रती कुनै कञ्जुस्याँई नगरी गरिएको तमाम हथकण्डा पछी प्रचण्ड भाषामा पैसाबिना निर्बाचन जित्न कठिन भएको प्रमाणित पुत्री रेणुलाई बिजय दिलाउँदै गरियो ।
निर्दलिय पञ्चायतमा निर्बाचनको अभ्यास दलमाथी प्रतिबन्ध लगाउँदै गरेको इतिहास देख्नेहरु दाहाल देउवाको लोकतान्त्रीक अभ्यासलाई देख्दा पञ्चायती चुनाबलाई माथगरेको अनुभब गर्दैछन। पञ्चायत द्वारा सम्पन्न गरिएका निर्बाचनमा पनि पञ्चायतको उछीतो काटनेहरु जनमत द्वारा निर्बाचित भएको प्रमाण पद्धमरत्न तुलाधर , जागृत प्रसाद भेटवाल , द्रोण प्रसाद आचार्य , नोबल केमी राई , रुपचन्द बिष्ट जस्ता अनुहार राष्ट्रीय पञ्चायत पुगेको देख्नेहरु आज जस्तो भए के हुन्थ्यो ? भन्न बाध्य भएकाछन । आचारसंहिता कुन चरीको नाम हो ? थाहा नभएको बर्तमान भरतपुर घटनापछी पञ्चायती निर्बाचन आयोगको स्तर समेत कायम नराख्ने लोकतान्त्रीक निर्बाचन आयोगको प्रमुख आयुक्त अयोधी प्रसाद यादबको निम्ती भबिश्यमा काम लाग्ने अनुभब बताउँन चाहान्छु । २०४४ सालमा सम्पन्न धादिङ जिल्ला पञ्चायतको सभापती चुन्न पच्चिस सय भन्दा बढी मतदाता भएको अवस्थामा जनपक्षिय मतदाता केवल ७०० सयको हाराहारी हुँदापनि पञ्च एकताको उम्मेदवार हारेको कहाँनी प्रस्तुत गर्दछु । बाक्साको मत नगन्ने र पञ्च एकताको उम्मेदवारलाई बिजय घोषणा गर्ने तात्कालिन पञ्चहरु बिचमा एकमत हुन नसक्दा बाक्सामा जे छ त्यही गर्ने निर्णय गरिएको प्रसंग रोचक लाग्दछ । तात्कालिन पञ्च माननिय बुद्धीमान तामाङ समर्थित उम्मेदवार हेमनाथ थपलिया , पूर्व माननीय हरी बहादुर थापाको उम्मेदवार दण्डपाणी अधीकारी , पञ्च एकता र माननिय योगेन्द्र सिह थापाको उम्मेदवार दामान पाख्रीन तामाङ साथै जनपक्षिय कम्युनिष्ट उम्मेदवार राजेन्द्र पाण्डेको बीच सम्पन्न भएको प्रतिस्पर्धामा पञ्चप्रशासनले धर्म नछाडदा करीब मतदाता संख्याको आधाआधी मत ल्याउँदै राजेन्द्र पाण्डे बिजयी भएको देख्दा लोकतान्त्रीक ब्यबस्थाको निर्बाचन भरतपुरसंग तुलना कसरी गर्ने ? बाक्सामा रहेको मतलाई सम्मान गर्दै गणनामा जाने तात्कालिन पञ्चायती प्रशासकहरु भरतपुरको बर्तमान गणनालाई कसरी हेर्दै होलान ? अनौठो दुबिधा मनमा खेली रहेकोछ ।
पञ्चायतका सारा दुर्गुणलाई फालेर जन्माइएको प्रजातन्त्रलाई माओबादी द्वारा भित्र्याइएको भारतिय लोकतन्त्रको अनुपम प्रयोग र अभ्यास वंशबादको जन्म गराउनु थियो भन्ने आरोप लगाउने ठाँउ प्रशस्त मिल्दैछन । पञ्चायतले लुट्यो भन्दै खोसिएको दरबारिया अधिकारको दुरुपयोग काँग्रेसको गिरिजाले गरेको रिस दरबारले माओबादीलाई प्रयोग गर्दै सुरुगर्दा लुटकै साथलिए । सबैखाले हिंसाको माध्यामबाट लुटको खेती सपार्दै दिल्ली पुगेको माओबादी ०६२ पछी अलीकती लुटने , अलीअली माग्ने सम्म ओर्लियो । २०७० को निर्बाचन पछी भरतपुर सम्म आइपुग्दा वंशबादको निम्ती अलिकती मिसिने , अलिअली माग्ने हुँदै भरतपुर १९ मा त किन्नै पुगेको स्थीती माओबादी कार्यकर्ताको निम्ती क्रमभङ्गता र छलाङ भन्दा कम नरहेको पाइन्छ ।
सेक्टर काण्डपछी मोहन बैध्यको आशिर्बादले माहामन्त्री पद हत्याउन सफल प्रचण्ड नेकपा माओबादी जन्माउँदै हिडे देखी नछोडेको प्रमुखपद बर्तमान माओबादी केन्द्र बिघटन गर्ने धम्कीदिने अवस्थासम्म पुग्दा वंशबादको राजनीति बढाउने अन्तीम खेल बिचित्र पाराले खेल्दैछन । करीब २४८३ केन्द्रिय सदस्य भएको उनको पार्टी माओबादी केन्द्र भित्र १४ जना नातेदारलाई केन्द्रिय सदस्य दिनेबाट माथी चढदै सेवा सुबिधाको बितरण जोडतोड साथ गर्दैछन । माओबादी ध्वसंकालको भारत बसाईको क्रममा सन १९९७ को फेब्रुअरी महिना उत्तरप्रदेश लखनउको होटल लीलामा सामान्य रुपले छोरीहरुको बिबाह सम्पन्न गरे । बिबाह पश्चात आफ्ना श्रीमान अर्जुन पाठकसंग जालान्धर बस्न पुगेकी रेणु दाहालको योगदान वंशबादको निम्ती योग्य नै मान्नु पर्ने देखिन्छ । एमाले नेता ओलीको भनाई अनुसार माओबादी सकिएको केवल केन्द्रमात्र बाँकीरहेको भनाईको चुरो त्यही बंशबाद थियो भन्ने बुझ्नु बर्तमान सन्दर्भमा उचित हुनेछ ।
फूलनदेबी डाँकू थिइन तर मिर्जापुरको मत लुटिनन । निर्बाचन जित्न कुनै सरकारी सम्पतीको दुरुपयोग गरीनन ।आफ्नो गल्तीको प्रायस्चित गर्दै जनता सम्म जाने हिम्मत नै सांसद पदको निम्ती जनताको पुरस्कार थियो । दुखका साथ भन्नु पर्छ कि रेणु दाहालको योगदान केवल महिला हुनुलाई मानी दिनुपर्ने , प्रचण्डको पुत्री भएकोमा लोकतन्त्रले पुरस्कृत गरिदिनु पर्ने , भरतपुरबाट रोल्पा हुँदै जालान्धरको यात्रालाई मेयर पदले सुसोभित गर्न राजी नभएका जनता माओबादी कपटको हिस्सा बनाइनुलाई कदापी राम्रो मान्न सकिदैन । पिताको नजरले देखेको पुत्रमोहलाई पुत्र प्रकाशको जीबन शैलीले धक्का दिंदा पुत्री रेणु मार्फत देखीएको वंशबादलाई नेपाली राजनीतिले कसरी स्वीकार गर्ला ? यसको सही जबाफ समयलाई मात्र थाहा होला ।
अपराध गर्नु बाध्यता हुनसक्ने तर कानुनी सजाय पश्चात माफी योग्य हुने भारतिय लोकतन्त्रले स्वीकार गरेको फूलन देबीको कहाँनीलाई समेत उछिन्दै भरतपुरमा लोकतन्त्रको सर्जिकल स्ट्राइक गर्ने माओबादीहरु सजाय पाउनुको सट्टा जनता र लोकतन्त्रलाई सजाय दिने स्थान ओगटन सफल हुँदैछन । । जुँन ठाउँमा हमला गर्नु छ त्यस ठाउँको पूर्व जानाकारी लिदै , हमलाको पूर्वयोजना बनाउँदै , मधु र द्रोण नामको कमाण्डो दस्ता बनाउँदै , मध्य रातमा हमला बोल्दै , सर्बसाधारण र आसपासको भौतिक सम्पतीलाई कुनै हानी नोक्सानी नपुर्याईकन गरिएको राजनैतिक बेइमानीले कसैको जीत वा हार भन्दा बढी लोकतान्त्रीक गणतन्त्रलाई मुर्छित र बदनाम गर्न आंसिक सफलता हातपारेका छन । भरतपुर घटनाले लोकतान्त्रीक चुनाबलाई पारेको असर देख्दा भारतिय दस्यू सुन्दरी फूलन देबीको कहानी पस्कनु लेखको निम्ती जरुरी भैसकेको छ । सामान्य मलाहको छोरी फूलन देबीलाई ११ बर्षमा गरिएको यौन शोसणपछी श्रीमानबाट घर निकाला गरियो । उच्चजातीका ठाकुरबाट भएको बलात्कारको बदला बिक्रम मल्लाह र मानसिह मार्फत बेहमाईमा एकैदिन २२ ठाकुरको हत्या गर्दै बिश्व चर्चित भइन । धनी मानिसको सम्पती लुटदै गरीबलाई बाँडने फूलन देबी एकसमय रबिन हुड नै बन्न सफल भएकी थिइन । आफ्नो गल्तीको प्रायस्चित गर्दै ११ बर्ष जेल जीबन भोगेकी फूलन सन १९९६ र १९९९ मा मिर्जापुरबाट लोकसभा सदस्य निर्बाचित हुन सफल भइन ।
भारतिय लोकतन्त्रको कालो अनुहारलाई पखाल्न योगदान दिने मिर्जापुरका जनताको मायाले सभासद भएकी फूलनसंग प्रधानमन्त्री पुत्री रेणुको तुलना गर्नु अन्याय र गलत हुनसक्ला । नेपाली प्रजातन्त्रलाई ध्वस्त बनाउँदै स्थापित भारतिय लोकतन्त्र जस्तै नेपाली लोकतन्त्रले पनि रेणुको बिगत खोज्नु जायज नै मान्नु पर्ला । फूलन माथी परेको अन्याय भनेको भारतिय लोकतन्त्रको कालो अनुहार थियो तर रेणुलाई तात्कालिन प्रजातन्त्रले के अन्याय गरेको थियो ? ०४७ को परिवर्तनलाई ०५२ साल देखी नमान्ने खुला घोषणा संगै लुटपाट र हिंसा मार्फत गरिएको गतीबिधी पछी रेणुले तात्कालिन सत्ताबाट के दुख पाईन ? समग्रमा हिंसा र अबशरबादको आईडोलोजी लिएर हिडने प्रचण्डको कारण नेपाल छोडेकी रेणुलाई २०७० सालको संबिधान सभा निर्बाचनमा काटमाण्डौंका जनताले रिजेक्ट गरेकै हो । पिता प्रचण्डको रणनीतिक चाल अनुरुप प्राप्त उनको हैसियत जेठ १४ राती सम्म सम्पुर्ण बिश्वले थाहा पाएकै हुँन ।फेशनमा चलेको स्मार्ट शब्दलाई साथलिंदै स्मार्ट धाँधलीबाट प्राप्त मेयर पद उनको बर्तमान कार्यकाल बोकाको मुखमा कुबिण्डो बनेर आएको केही समयपछी खुद स्वीकार गर्नेछिन ।
एउटा सामान्य माछा मार्ने परिवारमा जन्मेर रबिन हुड नै बन्ने फूलन देबीबाट समेत सिक्न असफल रेणु दिमागको उपज किमार्थ थिएन भरतपुर काण्ड । उनको योगदान भारत प्रभाबित लोकतन्त्रले खोज्दै गर्दा रेणु दाहाललाई महान देख्ने भूतपूर्व ध्वसंकारीहरुले मध्यरातमा देखाएको ताण्डब उनीहरुको नजरमा लोकतन्त्र कै एकहिस्सा मानीदिने बाध्यता प्रचण्डले रेणु जीतलाई स्वीकार गर्न ओलीलाई गरेको आग्रहबाट खुली सकेकोछ । नेपालको राजनैतिक इतिहासमा घटेको र घटाईएको तमाम बिकृतीलाई उछिन्ने होडबाजीमा रहेका प्रचण्ड र उनको माओबादी आन्दोलनले के सही के गलत ? चिन्ने ल्याकत गुमाईसकेको छ । पञ्चायतका तीसबर्षे नराम्रा सुचकाङ्कलाई केवल दश बर्षमै उछीन्दै वंशबादको राजनीति जन्माउने धृष्टताले जन्माएको भरतपुर काण्ड नेपाल र नेपालीको निम्ती दुर्दिनको कारण नबनोस भन्नुपर्ने अवस्थाले लोकतन्त्रको परिभाषा स्थान र ब्यक्ती अनुसार फरक फरक हुन्छ भन्न बाध्य पारिदैछ ।
बीसबर्ष पछी गत बैशाख ३१ गते देशमा स्थानिय निर्बाचनको पहिलो चरण सुरु गरियो । प्रधानमन्त्री पिताको पुत्री मोहमा कुर्षी कुरुवा देउवाको कपटपुर्ण सहयोग प्राप्त हुनजाँदा बीपीचेला दिनेश कोइराला एकदिने मेयर बन्दै निर्बाचन प्रतिस्पर्धाबाट लखेटिए । प्रचण्ड र देउवाको निम्ती सती गएको माओबादी केन्द्र र नेपाली काँग्रेस भरतपुर घटनामा कतीसम्म निरिह बन्यो वा बनाइयो सारा देशबासीले जानीबुझी सके । अबशरबादको नयाँ उचाई छोएको माओबादी नेत्रीत्वलाई कुर्षी कुरुवा देउवाको सबैखाले सहयोग प्राप्त हुँदा सरकारी संयन्त्र माओबादीको सेवामा कतीसम्म गिराईयो ? भरतपुर बासीले राम्रै अनुभब गरे । साम , दाम ,दण्ड , भेद बाटपनि प्रचण्ड पोल्टामा नपरेको नतिजा पछी १४ दिनसम्म मतगन्न खेरफाल्दै जेठ १४ को राती कानुनको छिद्रबाट छिर्ने र लोकतन्त्रको धज्जी उडाउने कथा तयार गरियो । धर्मशास्त्रमा भगवान बिष्णुको कानबाट निस्केका दैत्यहरु मधु र कैटब जस्तै बालुवाटारको आदेशमा प्रचण्ड कथाको रिमेक गरियो । बाँदर जस्तै उफिन सक्ने कलीयुगका प्रचण्ड सेना मधु र दोर्णको प्रिय भोजन मतपत्र भकाभक च्यात्दै ख्वामितको आदेश निमेष भरमा पालना गरियो ।
दिल्ली सत्ताको आशिर्बाद र भारतिय लोकतन्त्रबाट अत्यन्त प्रभाबित प्रचण्ड लोकतन्त्रको परिभाषा बदल्ने खेल दोश्रो प्रधानमन्त्री कार्यकालको तयारी संगै गर्दैथिए । दक्षिण एसियाको राजनीतिमा हाबी भएको वंशबादलाई गहिरो अध्ययन पश्चात आफैमा फिटगर्ने तारतम्य स्वरुप देउवाको समर्थन पाउने बाध्यात्मक अवस्था आफ्नो कार्यकालको अन्तिममा प्रयोग नै गरे । भरतपुरमा देउवाको पुत्लादोहन खुद काँग्रेसी कार्यकर्ता मार्फत गराउन सफल प्रचण्डसंग प्रधानमन्त्री रुपी शक्तीको अगाडी लाल्ची रमण , अयोधी प्रसाद , कबीप्रसादहरु उनको सहयोगी बन्नु कथा कै माग अनुसार थियो भन्न सकिन्छ । गणतन्त्र दिबश संगै प्राप्त गर्ने मेयर पद भरतपुरमा प्रचण्ड नामको लोकतन्त्रले खाईदिदा लोकतन्त्रको परिभाषा बदलिएको छ । बनिबनाउ कथा अनुसार भरतपुर १९ पुगेको पुन निर्बाचन मार्फत प्रचण्ड पुत्रीलाई अपुग मतको बन्दोबस्त गर्ने दाहाल देउवा कला भबिष्यमा नेपाली लोकतन्त्रले अभिन्न अंग बनाउन सक्ने देखिन्छ । जानाकारीमा आईसकेको अपुगमत प्रती कुनै कञ्जुस्याँई नगरी गरिएको तमाम हथकण्डा पछी प्रचण्ड भाषामा पैसाबिना निर्बाचन जित्न कठिन भएको प्रमाणित पुत्री रेणुलाई बिजय दिलाउँदै गरियो ।
निर्दलिय पञ्चायतमा निर्बाचनको अभ्यास दलमाथी प्रतिबन्ध लगाउँदै गरेको इतिहास देख्नेहरु दाहाल देउवाको लोकतान्त्रीक अभ्यासलाई देख्दा पञ्चायती चुनाबलाई माथगरेको अनुभब गर्दैछन। पञ्चायत द्वारा सम्पन्न गरिएका निर्बाचनमा पनि पञ्चायतको उछीतो काटनेहरु जनमत द्वारा निर्बाचित भएको प्रमाण पद्धमरत्न तुलाधर , जागृत प्रसाद भेटवाल , द्रोण प्रसाद आचार्य , नोबल केमी राई , रुपचन्द बिष्ट जस्ता अनुहार राष्ट्रीय पञ्चायत पुगेको देख्नेहरु आज जस्तो भए के हुन्थ्यो ? भन्न बाध्य भएकाछन । आचारसंहिता कुन चरीको नाम हो ? थाहा नभएको बर्तमान भरतपुर घटनापछी पञ्चायती निर्बाचन आयोगको स्तर समेत कायम नराख्ने लोकतान्त्रीक निर्बाचन आयोगको प्रमुख आयुक्त अयोधी प्रसाद यादबको निम्ती भबिश्यमा काम लाग्ने अनुभब बताउँन चाहान्छु । २०४४ सालमा सम्पन्न धादिङ जिल्ला पञ्चायतको सभापती चुन्न पच्चिस सय भन्दा बढी मतदाता भएको अवस्थामा जनपक्षिय मतदाता केवल ७०० सयको हाराहारी हुँदापनि पञ्च एकताको उम्मेदवार हारेको कहाँनी प्रस्तुत गर्दछु । बाक्साको मत नगन्ने र पञ्च एकताको उम्मेदवारलाई बिजय घोषणा गर्ने तात्कालिन पञ्चहरु बिचमा एकमत हुन नसक्दा बाक्सामा जे छ त्यही गर्ने निर्णय गरिएको प्रसंग रोचक लाग्दछ । तात्कालिन पञ्च माननिय बुद्धीमान तामाङ समर्थित उम्मेदवार हेमनाथ थपलिया , पूर्व माननीय हरी बहादुर थापाको उम्मेदवार दण्डपाणी अधीकारी , पञ्च एकता र माननिय योगेन्द्र सिह थापाको उम्मेदवार दामान पाख्रीन तामाङ साथै जनपक्षिय कम्युनिष्ट उम्मेदवार राजेन्द्र पाण्डेको बीच सम्पन्न भएको प्रतिस्पर्धामा पञ्चप्रशासनले धर्म नछाडदा करीब मतदाता संख्याको आधाआधी मत ल्याउँदै राजेन्द्र पाण्डे बिजयी भएको देख्दा लोकतान्त्रीक ब्यबस्थाको निर्बाचन भरतपुरसंग तुलना कसरी गर्ने ? बाक्सामा रहेको मतलाई सम्मान गर्दै गणनामा जाने तात्कालिन पञ्चायती प्रशासकहरु भरतपुरको बर्तमान गणनालाई कसरी हेर्दै होलान ? अनौठो दुबिधा मनमा खेली रहेकोछ ।
पञ्चायतका सारा दुर्गुणलाई फालेर जन्माइएको प्रजातन्त्रलाई माओबादी द्वारा भित्र्याइएको भारतिय लोकतन्त्रको अनुपम प्रयोग र अभ्यास वंशबादको जन्म गराउनु थियो भन्ने आरोप लगाउने ठाँउ प्रशस्त मिल्दैछन । पञ्चायतले लुट्यो भन्दै खोसिएको दरबारिया अधिकारको दुरुपयोग काँग्रेसको गिरिजाले गरेको रिस दरबारले माओबादीलाई प्रयोग गर्दै सुरुगर्दा लुटकै साथलिए । सबैखाले हिंसाको माध्यामबाट लुटको खेती सपार्दै दिल्ली पुगेको माओबादी ०६२ पछी अलीकती लुटने , अलीअली माग्ने सम्म ओर्लियो । २०७० को निर्बाचन पछी भरतपुर सम्म आइपुग्दा वंशबादको निम्ती अलिकती मिसिने , अलिअली माग्ने हुँदै भरतपुर १९ मा त किन्नै पुगेको स्थीती माओबादी कार्यकर्ताको निम्ती क्रमभङ्गता र छलाङ भन्दा कम नरहेको पाइन्छ ।
सेक्टर काण्डपछी मोहन बैध्यको आशिर्बादले माहामन्त्री पद हत्याउन सफल प्रचण्ड नेकपा माओबादी जन्माउँदै हिडे देखी नछोडेको प्रमुखपद बर्तमान माओबादी केन्द्र बिघटन गर्ने धम्कीदिने अवस्थासम्म पुग्दा वंशबादको राजनीति बढाउने अन्तीम खेल बिचित्र पाराले खेल्दैछन । करीब २४८३ केन्द्रिय सदस्य भएको उनको पार्टी माओबादी केन्द्र भित्र १४ जना नातेदारलाई केन्द्रिय सदस्य दिनेबाट माथी चढदै सेवा सुबिधाको बितरण जोडतोड साथ गर्दैछन । माओबादी ध्वसंकालको भारत बसाईको क्रममा सन १९९७ को फेब्रुअरी महिना उत्तरप्रदेश लखनउको होटल लीलामा सामान्य रुपले छोरीहरुको बिबाह सम्पन्न गरे । बिबाह पश्चात आफ्ना श्रीमान अर्जुन पाठकसंग जालान्धर बस्न पुगेकी रेणु दाहालको योगदान वंशबादको निम्ती योग्य नै मान्नु पर्ने देखिन्छ । एमाले नेता ओलीको भनाई अनुसार माओबादी सकिएको केवल केन्द्रमात्र बाँकीरहेको भनाईको चुरो त्यही बंशबाद थियो भन्ने बुझ्नु बर्तमान सन्दर्भमा उचित हुनेछ ।
फूलनदेबी डाँकू थिइन तर मिर्जापुरको मत लुटिनन । निर्बाचन जित्न कुनै सरकारी सम्पतीको दुरुपयोग गरीनन ।आफ्नो गल्तीको प्रायस्चित गर्दै जनता सम्म जाने हिम्मत नै सांसद पदको निम्ती जनताको पुरस्कार थियो । दुखका साथ भन्नु पर्छ कि रेणु दाहालको योगदान केवल महिला हुनुलाई मानी दिनुपर्ने , प्रचण्डको पुत्री भएकोमा लोकतन्त्रले पुरस्कृत गरिदिनु पर्ने , भरतपुरबाट रोल्पा हुँदै जालान्धरको यात्रालाई मेयर पदले सुसोभित गर्न राजी नभएका जनता माओबादी कपटको हिस्सा बनाइनुलाई कदापी राम्रो मान्न सकिदैन । पिताको नजरले देखेको पुत्रमोहलाई पुत्र प्रकाशको जीबन शैलीले धक्का दिंदा पुत्री रेणु मार्फत देखीएको वंशबादलाई नेपाली राजनीतिले कसरी स्वीकार गर्ला ? यसको सही जबाफ समयलाई मात्र थाहा होला ।
अपराध गर्नु बाध्यता हुनसक्ने तर कानुनी सजाय पश्चात माफी योग्य हुने भारतिय लोकतन्त्रले स्वीकार गरेको फूलन देबीको कहाँनीलाई समेत उछिन्दै भरतपुरमा लोकतन्त्रको सर्जिकल स्ट्राइक गर्ने माओबादीहरु सजाय पाउनुको सट्टा जनता र लोकतन्त्रलाई सजाय दिने स्थान ओगटन सफल हुँदैछन । । जुँन ठाउँमा हमला गर्नु छ त्यस ठाउँको पूर्व जानाकारी लिदै , हमलाको पूर्वयोजना बनाउँदै , मधु र द्रोण नामको कमाण्डो दस्ता बनाउँदै , मध्य रातमा हमला बोल्दै , सर्बसाधारण र आसपासको भौतिक सम्पतीलाई कुनै हानी नोक्सानी नपुर्याईकन गरिएको राजनैतिक बेइमानीले कसैको जीत वा हार भन्दा बढी लोकतान्त्रीक गणतन्त्रलाई मुर्छित र बदनाम गर्न आंसिक सफलता हातपारेका छन । भरतपुर घटनाले लोकतान्त्रीक चुनाबलाई पारेको असर देख्दा भारतिय दस्यू सुन्दरी फूलन देबीको कहानी पस्कनु लेखको निम्ती जरुरी भैसकेको छ । सामान्य मलाहको छोरी फूलन देबीलाई ११ बर्षमा गरिएको यौन शोसणपछी श्रीमानबाट घर निकाला गरियो । उच्चजातीका ठाकुरबाट भएको बलात्कारको बदला बिक्रम मल्लाह र मानसिह मार्फत बेहमाईमा एकैदिन २२ ठाकुरको हत्या गर्दै बिश्व चर्चित भइन । धनी मानिसको सम्पती लुटदै गरीबलाई बाँडने फूलन देबी एकसमय रबिन हुड नै बन्न सफल भएकी थिइन । आफ्नो गल्तीको प्रायस्चित गर्दै ११ बर्ष जेल जीबन भोगेकी फूलन सन १९९६ र १९९९ मा मिर्जापुरबाट लोकसभा सदस्य निर्बाचित हुन सफल भइन ।
भारतिय लोकतन्त्रको कालो अनुहारलाई पखाल्न योगदान दिने मिर्जापुरका जनताको मायाले सभासद भएकी फूलनसंग प्रधानमन्त्री पुत्री रेणुको तुलना गर्नु अन्याय र गलत हुनसक्ला । नेपाली प्रजातन्त्रलाई ध्वस्त बनाउँदै स्थापित भारतिय लोकतन्त्र जस्तै नेपाली लोकतन्त्रले पनि रेणुको बिगत खोज्नु जायज नै मान्नु पर्ला । फूलन माथी परेको अन्याय भनेको भारतिय लोकतन्त्रको कालो अनुहार थियो तर रेणुलाई तात्कालिन प्रजातन्त्रले के अन्याय गरेको थियो ? ०४७ को परिवर्तनलाई ०५२ साल देखी नमान्ने खुला घोषणा संगै लुटपाट र हिंसा मार्फत गरिएको गतीबिधी पछी रेणुले तात्कालिन सत्ताबाट के दुख पाईन ? समग्रमा हिंसा र अबशरबादको आईडोलोजी लिएर हिडने प्रचण्डको कारण नेपाल छोडेकी रेणुलाई २०७० सालको संबिधान सभा निर्बाचनमा काटमाण्डौंका जनताले रिजेक्ट गरेकै हो । पिता प्रचण्डको रणनीतिक चाल अनुरुप प्राप्त उनको हैसियत जेठ १४ राती सम्म सम्पुर्ण बिश्वले थाहा पाएकै हुँन ।फेशनमा चलेको स्मार्ट शब्दलाई साथलिंदै स्मार्ट धाँधलीबाट प्राप्त मेयर पद उनको बर्तमान कार्यकाल बोकाको मुखमा कुबिण्डो बनेर आएको केही समयपछी खुद स्वीकार गर्नेछिन ।
एउटा सामान्य माछा मार्ने परिवारमा जन्मेर रबिन हुड नै बन्ने फूलन देबीबाट समेत सिक्न असफल रेणु दिमागको उपज किमार्थ थिएन भरतपुर काण्ड । उनको योगदान भारत प्रभाबित लोकतन्त्रले खोज्दै गर्दा रेणु दाहाललाई महान देख्ने भूतपूर्व ध्वसंकारीहरुले मध्यरातमा देखाएको ताण्डब उनीहरुको नजरमा लोकतन्त्र कै एकहिस्सा मानीदिने बाध्यता प्रचण्डले रेणु जीतलाई स्वीकार गर्न ओलीलाई गरेको आग्रहबाट खुली सकेकोछ । नेपालको राजनैतिक इतिहासमा घटेको र घटाईएको तमाम बिकृतीलाई उछिन्ने होडबाजीमा रहेका प्रचण्ड र उनको माओबादी आन्दोलनले के सही के गलत ? चिन्ने ल्याकत गुमाईसकेको छ । पञ्चायतका तीसबर्षे नराम्रा सुचकाङ्कलाई केवल दश बर्षमै उछीन्दै वंशबादको राजनीति जन्माउने धृष्टताले जन्माएको भरतपुर काण्ड नेपाल र नेपालीको निम्ती दुर्दिनको कारण नबनोस भन्नुपर्ने अवस्थाले लोकतन्त्रको परिभाषा स्थान र ब्यक्ती अनुसार फरक फरक हुन्छ भन्न बाध्य पारिदैछ ।