माओबादी ध्वसं भन्दा कम छैनन् नेपाली सडक !
केही समय पहिला देशको प्रधानमन्त्री साझा सवालमा सडक दुर्घटनालाई लिएर आफ्नो निरिहता प्रकट गर्दै थिए । प्रधानमन्त्रीको आसय बुझ्दा उनी सडक दुर्घटनालाई स्वभाबिक मानी रहेको प्रष्ट झल्कन्थ्यो । बिकसित देशले सडक दुर्घटनालाई स्वभाबिक मान्दैन तर भबितब्य भने मान्दछ । तिनै प्रधानमन्त्री केही दिन पहिला सडक निरिक्षण गर्ने बहानामा मुग्लिङ नारायणगढ बिस्तारित सडक खण्डमा देखा परे । आफ्नो भित्री उदेश्य भरतपुर निर्बाचनमा प्रचण्ड पुत्री रेणुलाई जिताउनु रहे पनि नेपाल सरकारका सम्बन्धित कर्मचारीलाई मुग्लिङ नारायणघाट सडकखण्ड छिटो निर्माण गर्न कडा आदेश जारीगर्दै राजधानी फर्किए ।
प्रधानमन्त्रीको फिर्ती सबारी संगै सो सडकले आफ्नो उग्ररुप देखाउँदै पहिरोले दुईदिन सडकजाम गर्दै जवाफ फर्कायो । सबै बिपत्तीलाई स्वभाबिक मान्ने बर्तमान सरकारको गतिबिधी हेर्दा सडकमा बग्ने पानी, खनिएका खाल्डा, गुडने सवारी साधन र सडक माथीका पहिरोले राष्ट्रीय सम्पती र मानब जीवनको ध्वसं गरिरहेको कुराले मन पोल्दैन ? माओबादी ध्वसं कालमा कसको जीवन कँहा र कसरी समाप्त गरिन्छ ? भन्ने भय र त्रासको जिम्मा बर्तमान सडकले बोकेको हेर्ने फुर्सत खुद माओबादी बोक्ने देउवा सरकारलाई नहुनुले दुर्भाग्यका थप खबर नेपाली जनताले सुनिराख्नु पर्नेछ ।
नेपालमा सडक बिस्तारको सुरुवात
२००७ साल देखी सुरुभएको सडक निर्माणकार्य भारत सरकारको सहयोगमा भिमफेदी अमलेखगञ्ज सडक मार्फत पहिलोपटक भारतसंग मोटर बाटो जोडिन सफल भयो । बि सं २०१५ सालमा हेटौडा नारायणगढ खण्डमा सडक निर्माण सम्पन्न हुँदा पूर्वपश्चिम राजमार्गको मध्य भागमा यातायात संचालन हुन गएको देखिन्छ । बि सं २०१८ सालमा सडक बिभागको स्थापना भएपछी राजा महेन्द्रद्वारा नवलपरासीको गैडाकोटमा पूर्वपश्चिम राजमार्गको शिलान्यास भएको इतिहास भेटिन्छ । २०२४ सालमा पहिलो दिर्घकालिन सडक योजना तर्जुमा र २०२७ सालमा राजमार्ग तथा सहायक राजमार्गको अबधारणा लागुभएको पाइन्छ ।
२०३८ सालपछी सुरु गरिएको सहायक राजमार्ग निर्माण कार्यले गतीलिंदा २०५१ सालमा १५ वटा राजमार्ग र ५१ वटा सहायक राजमार्गहरुमा सडक बिभागबाट निर्माण र मर्मतकार्य एकैसाथ बढेको देखिन्छ । २०५३ देखी लागु गरिएको २० बर्षे सडक योजनालाई अझ प्रभाबकारी बनाउन २०५८ साल देखी भौगोलिक सुचना प्रणालीमा आबद्ध गरियो । नेपालमा सडक नै नबनेको समयमा बिर समसेर जबराको पालामा भीमफेदी चित्लाङको बाटोबाट मानिसले बोकेर काठमाण्डौ पुर्याइएको मोटरको कहाँनी पढने मानिसहरु हाल नेपालमा करीब १२ लाख मोटरसाइकल र १० लाख भन्दा बढी बिभिन्न किसिमका सवारी साधनहरु नेपाली सडकमा गुडछन भन्दा सडक चाही कहाँ छन भन्ने सवाल आफैमा रोचक लाग्दछ ।
कती छन सडक नेपालमा ?
२००७ सालको राजनैतिक परिवर्तन पछी सुरुभएको सडक बिस्तार हालसम्म ७३ जिल्लाको सदरमुकाम पुग्न सफल भैसकेको छ । नेपाल आर्मीबाट अथक प्रयास जारी रहेको डोल्पा र हुम्ला सडक निर्माण सम्पन्न संगै देशका ७५ जिल्ला सडक सञ्जालमा जोडिने दिन नजिकिदै छ । सडक बिभागको तथ्याङ्क अनुसार हालसम्म देशमा १० हजार सात सय ६४ किलो मिटर सडक कालोपत्रे भैसकेको छ । प्रत्यक बर्ष भैइरहने सडक स्तरोन्नती र ग्राभेलले सडकको स्तर नसुध्रीएको जनगुनासो हेर्दा कच्ची सडक ६ हजार ६७ किलोमिटर थपसडक हाम्रोसामु उपलब्ध छ । २०५१ साल देखी सुरुभएको आफ्नो गाँउ आफै बनाऔं संगै थपिएका हिले , धुले , कच्ची ग्रामिण सडक ५५ हजार किलोमिटर सडक बिस्तार भैसकेको मानिन्छ । करीब बार्षिक ६२१ किलोमिटर सडक बढदा सोही समयमा थपिने सवारी साधन २ लाख नाघेको यातायात ब्यबस्था बिभागको डरलाग्दो जानाकारी भन्दा मोटर गुडन लायक कच्ची , ग्राभेल र पक्की सडक जम्मा २५ हजार तीनसय ९७ किलोमिटर मात्र हुनुले हाम्रो हैसियत प्रष्ट हुन्छ ।
माओबादी युद्ध भन्दा कम छैन सडकको कालोरुप
अनेकौं बादको नाममा सुरुगरिएको माओबादी रुमानी सपनाले दिएको दशबर्षे उपहार करीब १७ हजार ज्ञात अज्ञात शहीद हुनभन्ने सबै जानाकार छन । हजारौ अङ्ग भङ्ग , लाखौलाई बिस्थापित गर्दै देशको हरेक क्षेत्रमा बाध्यात्मक परिवर्तन ल्याउन सफल ध्वसं भन्दा किमार्थ कम छैन नेपाली सडक । बिकासको नयाँ मानाङ्क मानिने सडक नेपालको सवालमा त्यतीले मात्र नपुग्ने देखिन्छ । देशलाई सम्बृद्धी तिर लाने सडक नेपालको सन्दर्भमा खरो उत्रीर्ण नसकेको पाइन्छ । रोजगारी , समयको बचत र आर्थिक छलाङको मेरुदण्ड बन्नुपर्ने नेपाली सडकहरु यमराजको रुपमा बिकाश हुँदै गईरहेको प्रमाण यसले निम्त्याएको मानबिय क्षती हेर्दा थाहा लाग्छ । औसतमा दैनिक ६ जनाको जिबन समाप्त गर्न सफल सडक दुर्घटनाले बार्षिक २१६० जनालाई स्वर्गको टिकट बितरण गरीरहेको नेपाल सरकार टुलु टुलु हेरेर बस्ने बाहेक केही गर्दैन । माओबादी ध्वसंले दश बर्षमा लिएको मानब जिबन करीब १७ हजारलाई उछिन्दै सोही समयमा करीब २१६०० लाई आफ्नो खातामा राख्ने यमराज नेपालको सडकमा बास बस्छन भन्नु अतिसयोक्ती नहोला ।
सडकले खाएका केही सम्भाबनाहरु
नेपालको भू बनोटसंग कुनै साइनो नराखी सुरु गरिएको सडक निर्माण संगै देशले अनेकौं सम्भाबना र चुनौती एकैसाथ बेहोरी रहेको पाइन्छ । जस्तो सुकै ठाउँमा सडक निर्माण गर्ने र मापडण्ड बिना सवारी साधन सञ्चालन गर्दा देशले सम्भाबना भन्दा ज्यादा चुनौतीको सामाना गर्न बाध्य भैरहेको छ । कमसल सडकमा केवल नाफा मुखी भाबनाले सञ्चालन गरिएको सवारी आबागमनले अकल्पनिय आर्थिक , सामाजिक र भौतिक क्षतीलाई स्वीकार गर्न बाध्य पारिएको छ । उचित मर्मत र सम्भार बिहिन सवारी साधन अस्त ब्यस्त ढंगले हाँक्न तयार मानब शक्तीबाट देशले अनेकौं सम्भाबनालाई सडक दुर्घटना मार्फत गुमाएको उदाहरण पूर्व मन्त्रीहरु प्रेमसिंह धामी, हरिराज खेवा लिम्बु , माधब घिमिरे हेरे थाहा लाग्छ । नेपाली सडकले खाएको धेरैठुलो सम्भाबना हेर्दा जिबराज आश्रीत र मदन भण्डारीको जीप दुर्घटना कसरी भुल्न सकिन्छ ।
मुग्लिङ नारायणघाट सडक बिस्तार
राजधानी र पूर्वपश्चिमलाई एकैसाथ जोडने , दैनिक १० हजार गाडी गुड्ने मुग्लिङ नारायणघाट सडक बिस्तार कार्य एसियन डेभलपमेन्ट बैंकको ३ बिलियन ॠण सहयोगमा सुरुगरिएको हो । तोकिएको समयमा बिस्तार कार्य सम्पन्न गर्न हवाई माफियाको कारण ढिलाई भएको आरोप लागेको सो सडक बिस्तार कार्य आफ्नो निर्धारित समयमा सम्पन्न नहुने निश्चित नै छ । हालको सडक ५ दशमलब ५ मिटर चौडाईलाई ९ देखी ११ मिटर चौडाईको बनाउँने लक्ष्य स्वरुप तीन फेजमा सम्पन्न गरीसक्नु पर्ने सो सडक बिस्तार आयोजना अप्रिल २०१७ सम्म थियो । कडा चट्टानलाई काटदै निर्माण गरिनु पर्ने सडकको भौगोलिक बनोट र उपस्थीतीको कारण सुख्खा पहिरोले समेत दुख दिइरहेको पाइन्छ ।
मुग्लिङ देखी नारायणघाट सम्म करीब ३६ किलोमिटर सडकमा २९ ठाँउ पहिरोको निम्ती सम्भाबित खतरा देखिएको सडक बिभाग चितवनको भनाईलाई ध्यान दिंदा बर्षायाममा यो सडकको भष्मासुर रुपले करोडौं क्षती बेहोरी सकेकोछ । सडक बिस्तार संगै ४७ जनाको जिबन खाईसकेको सडकले रोकी राखेको सवारी साधनलाई पहिरो मार्फत किच्ने र धकेल्दै नदीसम्म हालीदिने कार्य हिन्दी सिनेमाको भिलेनको भन्दा कम देखीदैन । पटक पटक कालीखोला पहिरोको कारण हजारौं यात्रुलाई अलपत्र पार्दै दुखदिने सडक बर्तमान समयमा सुरक्षा निकायको निंद्रा लिने कारण बनिरहेको छ ।
सहयोग र प्राथमिकता नचिन्ने हाम्रो राजनीति
सुगौली सन्धी पछी बिदेशीको सहयोग लिन पल्केको नेपाल सरकारको गतिबीधी बर्तमान समयमा देशको निम्ती पिलो बनेको थुप्रै उदाहरण पाइन्छन । सित्तैमा पाए जेपनि लिने नीतिले सताईएका हामी उनीहरुको षडयन्त्रमा नराम्रो संग फसीसकेका छौं । बिदेशीले किन र केका निम्ती सहयोग गरे ? हाम्रो प्राथमिकता के के हुँन ? सहयोगको स्थानको छनौट हाम्रो आबश्यकता भन्दा उनीहरुको षडयन्त्र अनुरुप भएको सानो नमुना त्रीभुबन राजपथ नौबिसे देखी हटौडा सडक निर्माण हेरे काफी हुन्छ । सन १९५६ मा भारतिय सहयोगमा निर्मित राजधानी जोडने एकमात्र सडक मार्फत भारतले रोकेको नेपाली बिकास र उनीहरुको ब्यापारलाई हेर्दा हाम्रो दुर्भाग्यको सुरुवात सोही सडक मार्फत भएको देखिन्छ ।
प्रत्यक बर्ष खेर गैइरहेको करोडौ मुल्यको इन्धन , मर्मत सम्भार र स्पेयर पार्टको रकम , अमुल्य समयको बर्बादी अनि मानब जिबनको रगत कुरेर बसी रहेका साँघुरा र अनुपयुक्त सडकको कारण देशले गुमाएको प्रचुर सम्भाबना रोक्ने दिमाग राष्ट्रले आजसम्म नपाउनु झनै दुखलाग्दो मान्नु पर्दछ । देशले भोगी रहेको सबै समस्यालाई राम्रोसंग बुझ्दा बुझ्दै आर्थिक , भौतिक क्षती निम्त्याउँदै निर्माण गरिने सडक आयोजनालाई अनुमोदन गर्ने योजना आयोग , सडक बिभाग , निर्माण तथा यातायात मन्त्रालय , नीतिगत भष्ट्राचारमा फसेका सरकारी निकाय र सरकार प्रमुख समेत बिदेशी प्रभाबमा पर्नुको नियती हाम्रो सामु बिद्ध्यमान छन ।
पूर्वपश्चिम राजमार्ग बनाउँन रोक्ने , बीपी राजमार्गलाई दुई लेनको बनाउँन नदिने , अरनीको राजमार्गबाट कम्युनिष्ट भित्रन्छन भन्दै राजा महेन्द्रलाई सडक निर्माण रोक्नको निम्ती दबाब दिनेहरु नेपालको बिकाश रोक्न अनेक जालझेल गरेको इतिहास आम नेपालीको नजरमा बिस्तारै पुग्दैछ । अनुपयुक्त कामको निम्ती अनुदान , सहयोग र ऋण सहयोग दिन पछी नपर्ने बिदेशी दातृनिकाय , छिमेकी मुलुकहरु र गैर सरकारी निकायको कथित बिकासे नीति , सहयोग , अबधारणा र प्रयोगबादबाट देशलाई बचाउँन राष्ट्रीय नीति बनाउँदै देशनिर्माणको खाकाकोर्न ढिला भैसकेको छ ।
प्रधानमन्त्रीको फिर्ती सबारी संगै सो सडकले आफ्नो उग्ररुप देखाउँदै पहिरोले दुईदिन सडकजाम गर्दै जवाफ फर्कायो । सबै बिपत्तीलाई स्वभाबिक मान्ने बर्तमान सरकारको गतिबिधी हेर्दा सडकमा बग्ने पानी, खनिएका खाल्डा, गुडने सवारी साधन र सडक माथीका पहिरोले राष्ट्रीय सम्पती र मानब जीवनको ध्वसं गरिरहेको कुराले मन पोल्दैन ? माओबादी ध्वसं कालमा कसको जीवन कँहा र कसरी समाप्त गरिन्छ ? भन्ने भय र त्रासको जिम्मा बर्तमान सडकले बोकेको हेर्ने फुर्सत खुद माओबादी बोक्ने देउवा सरकारलाई नहुनुले दुर्भाग्यका थप खबर नेपाली जनताले सुनिराख्नु पर्नेछ ।
नेपालमा सडक बिस्तारको सुरुवात
२००७ साल देखी सुरुभएको सडक निर्माणकार्य भारत सरकारको सहयोगमा भिमफेदी अमलेखगञ्ज सडक मार्फत पहिलोपटक भारतसंग मोटर बाटो जोडिन सफल भयो । बि सं २०१५ सालमा हेटौडा नारायणगढ खण्डमा सडक निर्माण सम्पन्न हुँदा पूर्वपश्चिम राजमार्गको मध्य भागमा यातायात संचालन हुन गएको देखिन्छ । बि सं २०१८ सालमा सडक बिभागको स्थापना भएपछी राजा महेन्द्रद्वारा नवलपरासीको गैडाकोटमा पूर्वपश्चिम राजमार्गको शिलान्यास भएको इतिहास भेटिन्छ । २०२४ सालमा पहिलो दिर्घकालिन सडक योजना तर्जुमा र २०२७ सालमा राजमार्ग तथा सहायक राजमार्गको अबधारणा लागुभएको पाइन्छ ।
२०३८ सालपछी सुरु गरिएको सहायक राजमार्ग निर्माण कार्यले गतीलिंदा २०५१ सालमा १५ वटा राजमार्ग र ५१ वटा सहायक राजमार्गहरुमा सडक बिभागबाट निर्माण र मर्मतकार्य एकैसाथ बढेको देखिन्छ । २०५३ देखी लागु गरिएको २० बर्षे सडक योजनालाई अझ प्रभाबकारी बनाउन २०५८ साल देखी भौगोलिक सुचना प्रणालीमा आबद्ध गरियो । नेपालमा सडक नै नबनेको समयमा बिर समसेर जबराको पालामा भीमफेदी चित्लाङको बाटोबाट मानिसले बोकेर काठमाण्डौ पुर्याइएको मोटरको कहाँनी पढने मानिसहरु हाल नेपालमा करीब १२ लाख मोटरसाइकल र १० लाख भन्दा बढी बिभिन्न किसिमका सवारी साधनहरु नेपाली सडकमा गुडछन भन्दा सडक चाही कहाँ छन भन्ने सवाल आफैमा रोचक लाग्दछ ।
कती छन सडक नेपालमा ?
२००७ सालको राजनैतिक परिवर्तन पछी सुरुभएको सडक बिस्तार हालसम्म ७३ जिल्लाको सदरमुकाम पुग्न सफल भैसकेको छ । नेपाल आर्मीबाट अथक प्रयास जारी रहेको डोल्पा र हुम्ला सडक निर्माण सम्पन्न संगै देशका ७५ जिल्ला सडक सञ्जालमा जोडिने दिन नजिकिदै छ । सडक बिभागको तथ्याङ्क अनुसार हालसम्म देशमा १० हजार सात सय ६४ किलो मिटर सडक कालोपत्रे भैसकेको छ । प्रत्यक बर्ष भैइरहने सडक स्तरोन्नती र ग्राभेलले सडकको स्तर नसुध्रीएको जनगुनासो हेर्दा कच्ची सडक ६ हजार ६७ किलोमिटर थपसडक हाम्रोसामु उपलब्ध छ । २०५१ साल देखी सुरुभएको आफ्नो गाँउ आफै बनाऔं संगै थपिएका हिले , धुले , कच्ची ग्रामिण सडक ५५ हजार किलोमिटर सडक बिस्तार भैसकेको मानिन्छ । करीब बार्षिक ६२१ किलोमिटर सडक बढदा सोही समयमा थपिने सवारी साधन २ लाख नाघेको यातायात ब्यबस्था बिभागको डरलाग्दो जानाकारी भन्दा मोटर गुडन लायक कच्ची , ग्राभेल र पक्की सडक जम्मा २५ हजार तीनसय ९७ किलोमिटर मात्र हुनुले हाम्रो हैसियत प्रष्ट हुन्छ ।
माओबादी युद्ध भन्दा कम छैन सडकको कालोरुप
अनेकौं बादको नाममा सुरुगरिएको माओबादी रुमानी सपनाले दिएको दशबर्षे उपहार करीब १७ हजार ज्ञात अज्ञात शहीद हुनभन्ने सबै जानाकार छन । हजारौ अङ्ग भङ्ग , लाखौलाई बिस्थापित गर्दै देशको हरेक क्षेत्रमा बाध्यात्मक परिवर्तन ल्याउन सफल ध्वसं भन्दा किमार्थ कम छैन नेपाली सडक । बिकासको नयाँ मानाङ्क मानिने सडक नेपालको सवालमा त्यतीले मात्र नपुग्ने देखिन्छ । देशलाई सम्बृद्धी तिर लाने सडक नेपालको सन्दर्भमा खरो उत्रीर्ण नसकेको पाइन्छ । रोजगारी , समयको बचत र आर्थिक छलाङको मेरुदण्ड बन्नुपर्ने नेपाली सडकहरु यमराजको रुपमा बिकाश हुँदै गईरहेको प्रमाण यसले निम्त्याएको मानबिय क्षती हेर्दा थाहा लाग्छ । औसतमा दैनिक ६ जनाको जिबन समाप्त गर्न सफल सडक दुर्घटनाले बार्षिक २१६० जनालाई स्वर्गको टिकट बितरण गरीरहेको नेपाल सरकार टुलु टुलु हेरेर बस्ने बाहेक केही गर्दैन । माओबादी ध्वसंले दश बर्षमा लिएको मानब जिबन करीब १७ हजारलाई उछिन्दै सोही समयमा करीब २१६०० लाई आफ्नो खातामा राख्ने यमराज नेपालको सडकमा बास बस्छन भन्नु अतिसयोक्ती नहोला ।
सडकले खाएका केही सम्भाबनाहरु
नेपालको भू बनोटसंग कुनै साइनो नराखी सुरु गरिएको सडक निर्माण संगै देशले अनेकौं सम्भाबना र चुनौती एकैसाथ बेहोरी रहेको पाइन्छ । जस्तो सुकै ठाउँमा सडक निर्माण गर्ने र मापडण्ड बिना सवारी साधन सञ्चालन गर्दा देशले सम्भाबना भन्दा ज्यादा चुनौतीको सामाना गर्न बाध्य भैरहेको छ । कमसल सडकमा केवल नाफा मुखी भाबनाले सञ्चालन गरिएको सवारी आबागमनले अकल्पनिय आर्थिक , सामाजिक र भौतिक क्षतीलाई स्वीकार गर्न बाध्य पारिएको छ । उचित मर्मत र सम्भार बिहिन सवारी साधन अस्त ब्यस्त ढंगले हाँक्न तयार मानब शक्तीबाट देशले अनेकौं सम्भाबनालाई सडक दुर्घटना मार्फत गुमाएको उदाहरण पूर्व मन्त्रीहरु प्रेमसिंह धामी, हरिराज खेवा लिम्बु , माधब घिमिरे हेरे थाहा लाग्छ । नेपाली सडकले खाएको धेरैठुलो सम्भाबना हेर्दा जिबराज आश्रीत र मदन भण्डारीको जीप दुर्घटना कसरी भुल्न सकिन्छ ।
मुग्लिङ नारायणघाट सडक बिस्तार
राजधानी र पूर्वपश्चिमलाई एकैसाथ जोडने , दैनिक १० हजार गाडी गुड्ने मुग्लिङ नारायणघाट सडक बिस्तार कार्य एसियन डेभलपमेन्ट बैंकको ३ बिलियन ॠण सहयोगमा सुरुगरिएको हो । तोकिएको समयमा बिस्तार कार्य सम्पन्न गर्न हवाई माफियाको कारण ढिलाई भएको आरोप लागेको सो सडक बिस्तार कार्य आफ्नो निर्धारित समयमा सम्पन्न नहुने निश्चित नै छ । हालको सडक ५ दशमलब ५ मिटर चौडाईलाई ९ देखी ११ मिटर चौडाईको बनाउँने लक्ष्य स्वरुप तीन फेजमा सम्पन्न गरीसक्नु पर्ने सो सडक बिस्तार आयोजना अप्रिल २०१७ सम्म थियो । कडा चट्टानलाई काटदै निर्माण गरिनु पर्ने सडकको भौगोलिक बनोट र उपस्थीतीको कारण सुख्खा पहिरोले समेत दुख दिइरहेको पाइन्छ ।
मुग्लिङ देखी नारायणघाट सम्म करीब ३६ किलोमिटर सडकमा २९ ठाँउ पहिरोको निम्ती सम्भाबित खतरा देखिएको सडक बिभाग चितवनको भनाईलाई ध्यान दिंदा बर्षायाममा यो सडकको भष्मासुर रुपले करोडौं क्षती बेहोरी सकेकोछ । सडक बिस्तार संगै ४७ जनाको जिबन खाईसकेको सडकले रोकी राखेको सवारी साधनलाई पहिरो मार्फत किच्ने र धकेल्दै नदीसम्म हालीदिने कार्य हिन्दी सिनेमाको भिलेनको भन्दा कम देखीदैन । पटक पटक कालीखोला पहिरोको कारण हजारौं यात्रुलाई अलपत्र पार्दै दुखदिने सडक बर्तमान समयमा सुरक्षा निकायको निंद्रा लिने कारण बनिरहेको छ ।
सहयोग र प्राथमिकता नचिन्ने हाम्रो राजनीति
सुगौली सन्धी पछी बिदेशीको सहयोग लिन पल्केको नेपाल सरकारको गतिबीधी बर्तमान समयमा देशको निम्ती पिलो बनेको थुप्रै उदाहरण पाइन्छन । सित्तैमा पाए जेपनि लिने नीतिले सताईएका हामी उनीहरुको षडयन्त्रमा नराम्रो संग फसीसकेका छौं । बिदेशीले किन र केका निम्ती सहयोग गरे ? हाम्रो प्राथमिकता के के हुँन ? सहयोगको स्थानको छनौट हाम्रो आबश्यकता भन्दा उनीहरुको षडयन्त्र अनुरुप भएको सानो नमुना त्रीभुबन राजपथ नौबिसे देखी हटौडा सडक निर्माण हेरे काफी हुन्छ । सन १९५६ मा भारतिय सहयोगमा निर्मित राजधानी जोडने एकमात्र सडक मार्फत भारतले रोकेको नेपाली बिकास र उनीहरुको ब्यापारलाई हेर्दा हाम्रो दुर्भाग्यको सुरुवात सोही सडक मार्फत भएको देखिन्छ ।
प्रत्यक बर्ष खेर गैइरहेको करोडौ मुल्यको इन्धन , मर्मत सम्भार र स्पेयर पार्टको रकम , अमुल्य समयको बर्बादी अनि मानब जिबनको रगत कुरेर बसी रहेका साँघुरा र अनुपयुक्त सडकको कारण देशले गुमाएको प्रचुर सम्भाबना रोक्ने दिमाग राष्ट्रले आजसम्म नपाउनु झनै दुखलाग्दो मान्नु पर्दछ । देशले भोगी रहेको सबै समस्यालाई राम्रोसंग बुझ्दा बुझ्दै आर्थिक , भौतिक क्षती निम्त्याउँदै निर्माण गरिने सडक आयोजनालाई अनुमोदन गर्ने योजना आयोग , सडक बिभाग , निर्माण तथा यातायात मन्त्रालय , नीतिगत भष्ट्राचारमा फसेका सरकारी निकाय र सरकार प्रमुख समेत बिदेशी प्रभाबमा पर्नुको नियती हाम्रो सामु बिद्ध्यमान छन ।
पूर्वपश्चिम राजमार्ग बनाउँन रोक्ने , बीपी राजमार्गलाई दुई लेनको बनाउँन नदिने , अरनीको राजमार्गबाट कम्युनिष्ट भित्रन्छन भन्दै राजा महेन्द्रलाई सडक निर्माण रोक्नको निम्ती दबाब दिनेहरु नेपालको बिकाश रोक्न अनेक जालझेल गरेको इतिहास आम नेपालीको नजरमा बिस्तारै पुग्दैछ । अनुपयुक्त कामको निम्ती अनुदान , सहयोग र ऋण सहयोग दिन पछी नपर्ने बिदेशी दातृनिकाय , छिमेकी मुलुकहरु र गैर सरकारी निकायको कथित बिकासे नीति , सहयोग , अबधारणा र प्रयोगबादबाट देशलाई बचाउँन राष्ट्रीय नीति बनाउँदै देशनिर्माणको खाकाकोर्न ढिला भैसकेको छ ।