सिन्धुलीको चियाबारी (Chiyabari of Sindhuli district) हो यो ठाउँ । मनमा लाग्यो, यहाँको चियाबारी कहाँँछ त? चारैतिर सालको फूलहरू फुलेको डाँडाहरू बाहेक केही देखिँदैनथ्यो । स्थानीय साथीहरूले भने चिनियाँ बादसाहले नेपाललाई केही चियाका बीउबोटहरू नेपाललाई उपहार दिएका थिए । नेपालले पहिलो पल्ट यही ठाउँमा चियाको लागि प्रयोग गरेको थियो । त्यही चियाबारीको नामबाट हालसम्म प्रख्यात बनिरहेकोछ । समयक्रमका त्यहाँ चिया खेती फस्टाउन छोडेपछि मेचीमा कोसिस गरेका हुन् भनिन्छ । मेची त हाल सम्म पनि चियाखेतीको कारणले विश्वभरि प्रख्यात छ ।

संजोग नै मान्नु पर्दछ म चर्चित पत्रकार कनकमणी दीक्षितको निमन्त्रणामा प्रो.डा.जर्ज भान ड्रीम (George Van Driem) बाट चियाको कथा (The Tale of Tea) को प्रस्तुतिलाई सुन्ने अवसर पाएँ । सिन्धुलीको यात्राले कार्यक्रममा प्रस्तुत भएका केही कुराहरूलाई मेरो सम्झनामा ताजा बनाईदिएकोछ ।

नेपालको लागि पहिलो ब्रिटिस रेजिडेन्टले सन् १८१८ को सेप्टेम्बरमा नेपालको काठमाडौँमा निजि बगैँचामा एउटा चियाको बोट लगाइएको प्रतिवेदन दिएका थिए।

ईडवार्ड गार्डनरले पनि सन् १८१८ मो सेप्टेम्बरमा काठमाडौँमा पहिलोपल्ट चियाको रुख देखेको र त्यो चीनको बादसाहले नमुनाको लागि नेपाललाई दिएको बताएकाछन् ।

एक डेनिस वनस्पतिशास्त्री नथानियल वालिचले उनी साढे दश वर्ष काठमाडौँमा बस्दा त्यस्तै खालको चियाको बोट देखेको बयान गरेका थिए ।

नेपालको चियाको इतिहास दार्जिलिङको इतिहास भन्दा २३ वर्ष अघि र वीर नर्सिङ कुँवरबाट जङ्ग बहादुर राणा (सन् १८४६) हुनु भन्दा २८ वर्ष पहिले सुरु भएको जनाएकाछन् ।