भाई तिमी जहाँ भए पनि मेरो सलाम छ

पूर्णशोभा चित्रकार

जेठो छोरो जन्मेपछि ʻपार्टी कामले तपाईहरुले बच्चा स्याहार्न भ्याउनु हुन्न काभ्रेमा एक धनी परिवारछ । धर्मपुत्रको रुपमा दिने हो भने पाल्छौं भनेकाछन्’भन्दै एक जना साथी बच्चा दान दिनको लागि सम्झाउन हामीकहाँ आईपुगेका थिए । अहो ! बच्चा दान ? म को हुँ ? म कोहि निसन्तान जोडीको लागि बच्चा जन्माउने मेशिन ? मेरो पारो चढेको थियो । राजनीतिमा लाग्नु भनेको के हो ? केबल भाषण ? भाषण पनि कस्तो हुने भो भने सडकमा बच्चाहरु अनाथको अवस्था जिउनु नपरोस भनेर बोल्ने, तर आफ्नै बच्चा पाल्न सकिन भनेर अरुलाई सुम्पिने । अरुले जे गरोस मलाई मतलब हुने कुरा भएन, तर म मेरो बच्चा अरुलाई दिन सक्दिनथें । आँट पनि कस्तो साथीहरुको ? हैट ? मैले उनको प्रस्तावलाई पूर्ण रुपमा दुत्कारें ।

अहिले सम्म पनि शायद कोहि कविले आमाको मनमा आफ्ना सन्तानप्रति मायाको सागरको बहावलाई शव्दमा ब्याख्या गर्न सकेको छैन । मेरो मनमा आउने ती मायाका तरङगहरुलाई के भन्ने बारेमा म आफै अबुझ छु । त्यसकारणले त बच्चाको मुखबाट आउने पहिलो शव्द नै माँ हुने गरेकोछ । आमा कति प्रिय शव्द, कति गौरब लाग्छ म आमा हुनु पाएकोमा ।

मैले पार्टीको कामबाट स्कूलको कामलाई निरन्तरता दिए पछि बच्चा दिनभर छोडुनु पर्ने समस्या त हुने नै भयो । एक दिन बाटोमा हिँडिरहेको बेला बच्चा रोएको आवाज सुनेर म झसंग भएँ । पछि मैले आफैलाई भने ‘धत् स्वयम्भुमा रोएको बच्चाको स्वर बलम्बुबाट सुन्न सकिन्छ र ?’ हो, आमाको मन यस्तो हुँदो रहेछ । आमाको मन यसतो नहुँदो हो त यो संसार प्राणी विनाको बन्जर भूमि भैसक्ने थियो होला ।

लामो समय बच्चा छोड्ने समस्यालाई न्यून गर्न म बलम्बुमा स्कूलको छेउ कोठा सर्ने निर्णय गरें । केहि समय त मलाई कस्को घरमा राख्ने भनेर बिद्यार्थीहरु बिच होडबाजी नै चल्यो । म प्रति कस्तो माया मेरो बिद्यार्थी र अबिभावकहरुको ? मायाको जग, माया कै ढुंगामाटोमा बनेका सवैघर मैले कुनै आलिसान दरबार भन्दा कम देखिन । तर मैले त्यसमध्ये एउटा मात्र छान्नु पर्दथ्यो र छानें त्यो थियो श्रीलाल र देबमाया महर्जनको घर । घर के भन्नु, मैले तेश्रो जोडी आमाबाबु पाएँ । न्यानो माया, ममता र स्याहार पाएँ । भाई बहिनीहरुको निश्वार्थ सहयोग पाएँ । त्यो एउटा अर्को नौलो सानो संसार थियो, जहाँ हरेक एक छिनमा माया र सहयोग नै पाईरहन्थें ।

श्रीमान कहिले उपत्यकाको जिम्मेवारीमा, कहिले कोशी र कर्णालीको ईन्चार्जको रुपमा खटिनु भएको थियो । कहिले काहिँ हाम्रो भेट छ महिनासम्म पनि हुँदैनथ्यो । भेटमा वहाँले सुनाउनु हुने जनजीवनका कथा, संघर्ष र सफलताका कथाहरु निकै घटलाग्दा हुन्थे । त्यो कोठा नयाँ आशा र सपनाले अझ सुन्दर बन्थ्यो ।

यति हुँदा पनि बच्चा छोड्नु पर्ने समस्या त रह्यो नै । हरेक दिन म भेँडासिङको अखिल नेपाल महिला संघ (अनेमसं) को अफिसमा हाजिर हुनु पर्दथ्यो जो निकै सकस थियो मेरो लागि । सवभन्दा बढी सकस राती फर्कने बेलाको थियो । त्यो बेला हिजो आज जस्तो धेरैवटा बस माईक्रोबसहरु थिएनन् । रत्नपार्कबाट थानकोट ओहोर दोहोर गर्ने बुद्ध, शुवर्ण र हारती नाम गरेका बसहरु र केहि मिनिबसहरु थिए । त्यसमध्ये पनि पालै पालो बिग्रिरहन्थ्यो । साँझ छ बजे पछि बस पाउन मुश्किल हुन्थ्यो । त्यसकारणले नै मैले अफिसबाट छिटो घर फर्कन खोज्थें र त्यो कुरा साथीहरुलाई चित्त बुझ्दैनथ्यो । बिसं २०४७ पौष २२ गते नेकपा (माले) र नेकपा (मार्क्सबादी) एउटै भए पछि दोश्रो बिशेष सम्मेलन गरी अनेमसंको अध्यक्षमा सहाना प्रधान भए र मैले म महासचिव त्यागी केन्द्रिय सदस्य बनें । तर पनि अफिसमा भने दिनदिनै हाजिर भएन भने साथीहरु बिच कचकच हुने गर्दथ्यो । अनाबश्यक रुपमा अफिस धाउनै पर्ने कुरालाई सहाना प्रधान पनि त्यति मन पराउनु हुन्थेन । वहाँ कहिले काहिँ कानेखुशी गर्नु हुन्थ्यो ʻझी न्हिँ न्हिँ ज्यामदयकं अफिस वेहे माःगू छाय् पूर्णशोभा ? पासापिनिगु बिचाः नं छु छु ?’ (काम नभए पनि हामी दिन दिनै अफिस आउनु नै पर्ने किन पूर्णशोभा? साथीहरुको बिचार पनि के हो ? के हो?) ।

छ बजेभन्दा पछि अबेरमा सानो टुँडिखेलको पेटीमा बस छुटेका मान्छेहरुको भीड हुने गर्दथ्यो । बस आउने आशा मरे पछि त्यो भिड हिडेर घर पुग्न तरखर गर्दथे । भिडसंगै म पनि थपिएर टुँडिखेल देखि बलम्बुसम्म हिँड्नु पर्दथ्यो कहिलेकाहिँ । बाटामा भेटिएका यात्रुहरु न थिए सवै जना, एक आपसमा चिनेका हुँदैनथे । तैपनि बाध्यताले दाजुभाईको नाता लगाएर म बिस्तारै डराई डराई हिड्थें उनीहरुसितै । कोठा पुग्न साढे दुई देखि तीन घण्टासम्म लाग्दथ्यो मलाई । हिड्दै गर्दा यात्रुहरुकोसंख्या कम हुँदै जान्थ्यो र कलंकी कटेपछि मेरो मुटु फुल्ने गर्दथ्यो र धडकन तेज हुन्थ्यो । कलंकीदेखि सतुङगलसम्मको बाटोमा बस्ती तेति थिएन । ढुङगे अड्डामा छरिएका थोरै घरहरु थिए । अलि बाक्लो बस्ती नैकापमा मात्र थियो । नैकाप कटेपछि बाटो अँध्यारो र सुनसान हुने गर्दथ्यो । पुल वरवर त चोरी डकैतीका कतिवटा घटनाहरु घटेका पनि थिए ।

राती घर पुग्दा प्रायः बच्चा निदाईसकेको हुन्थ्यो । दिनभरी खेलेको लुगा फोहरले कटकटिएका हुन्थे । आमाको पीरले होला, कहिले काहिँ उनको गालामा आँसुका धब्बाहरु पनि देख्थें । निदाएको बच्चालाई उठाउन मलाई मन लाग्दैनथ्यो । भात पकाई वरि निदाएकै बेला ख्वाउँने गर्दथें । उ बेला रातभर धारामा पानी आउने भएकोले मलाई सजिलो थियो, मैले राती पनि लुगा धुन सक्थें ।

एकदिन सँधै जसो अफिसमा लामो समय बस्नु पर्यो । त्यो दिन मैले स्वयम्भुको माईतीघरमा बच्चा छोडेकी थिएँ । भेँडासिंगबाट स्वयम्भु जान छत्रपाटीको हारती होटल मुनि प्रतिव्यक्ति पैसा तिरेर ट्याक्सीमा किम्डोलको उकालोसम्म जान पाईन्थ्यो । राती अबेर भएकोले त्यो दिन त्यसतो ट्याक्सी पाईन । अर्को ट्याक्सीहरु पनि ʻस्वयम्भुबाट फर्कने मान्छे पाईन्न’ भनेर वा बिभिन्न बहानामा जान मानेनन् । उपाय नभए पछि म हिँडेरै स्वयम्भु पुग्न खोजेँ । भुरुँगखेल कटेपछि प्रायः मान्छेहरु हिँड्न डराउँथे किम्डोल र स्वयम्भुपुग्न । मान्छेहरुको बस्ती र सडकमा बिजुली नभएको फायदा उठाएर लुटेराहरु लुटपात मच्चाउँथे । त्यो दिन म किम्डोलको उकालो पुग्नै आँटेकी थिएँ, रातो गेरु बस्त्र लगाएका, मोटाघाटा पाँच छ जना लामाहरु मलाई घेर्नको लागि अगाडी बढ्न थाले । आठ दश फिटको परबाटै रक्सीको दुर्गन्ध व्हास्स गन्हाउँथ्यो र सवैको हिडाईमा खुट्टा लड्खडाएको देखिन्थ्यो । मेरो आँट एक दुईजनालाई म लडाउन सक्थें भन्ने थियो । तर त्यो बेला पाँच छ जना थिए । मेरो मुटुको धड्कन तेजसंग बढ्यो र मेरो हँसले ठाउँ छोडेको जस्तो भयो । म छेउ लाएर हिँड्न खोजें, उनीहरु बाटो छेक्दै म तिरै हान्निएर आउन खोजे । त्यति नै बेला कहाँबाट हो साईकल लिएको करीब बाह्र तेह्र बर्षको एकजना केटो मेरो छेउमा टक्क अडियो र मसंग हिड्न थाल्यो । उ मसंगै देख्ने बित्तिकै लामाहरु छेउबाट हिड्न थाले । मैले सुरक्षाको अनुभूति गरें । तर मेरो मुटु भने एकनाशले धड्किरहेको थियो । जिउ नजानिँदो ढंगले काँपिरहेको थियो र खुट्टाले राम्रोसंग भुई पनि नटेकेको जस्तो अनुभव भईरहेको थियो । केटो मेरो माईतीको ढोकासम्म नै पुगी मबाट बिदा भयो । मैले उसलाई धेरै धन्यवाद दिएँ ।

कहिलेकाहिँ त्यो दिन र केटोको अनुहार झल्झली सम्झने गर्दछु । उ अहिले पचास बर्ष जतिको अधबैसेको भयो होला भन्ने सोच्छु । बेला बेलामा मेरो मन भाबुक बन्छ र फेरि फेरि पनि उसलाई धन्यवाद दिन मन लाग्छ । तर उ कहाँछ मलाई थाहा छैन । अनुहार निकै फेरिसकेको होला । भेटि नै हाले पनि मैले चिन्ने कसरी ? मलाई उसको नाम ठेगाना केहि थाहा छैन । तैपनि मलाई भन्न मन लागेकोछ, “भाई तिमी जहाँ भए पनि मेरो सलाम छ” ।